Çevrimdışı
1) İmam Taberi, Abdullah b. Abbas'ın (r.a) talebesi, tabiinin büyüklerinden İkrime'den rivayet ediyor:
islamansiklopedisi.org.tr
حدثنا هناد، قال: حدثنا أبو الأحوص، عن سماك، عن عكرمة، في قوله: (وما يؤمن أكثرهم بالله إلا وهم مشركون) ، قال: تسألهم: مَن خلقهم؟ ومن خلق السماوات والأرض، فيقولون: الله. فذلك إيمانهم بالله، وهم يعبدون غيره
İkrime demiştir : Eğer onlardan sorsanız : "Sizi, gökleri ve yeri kim yaratmı?". Onlar mutlaka "Allah" diye cevap verecekler.
Buna rağmen ki, onlar Allahtan başkasına ibadet ediyorlar, bu onların (müşriklerin) Allaha imanıdır.
[Tefsir et-Taberi, 13/373. Er-Risale baskısı]
2) İmam Ebu Mansur el-Matüridi, Yüce Allah'ın : "De ki : Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür" [En'am 19] buyruğunun tefsirinde şöyle der :
"Sanki ayette - Allah en iyi bilir - üstü kapalı bir ifade vardır. Yani: Ey Muhammed! De ki: "Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür. Diyorlardı ki:" Allah"! Çünkü, Allah'ın göklerin ve yerin yaratıcısı olduğunu ve her şeyden daha büyük olduğunu ikrar ediyorlardı. Ancak onlar, ibadette başkasını O'na ortak koşuyorlar ve diyorlardı ki "Biz onlara - başka birşey için değil- sadece bizi Allaha yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz. Yoksa onlar, O'nun azamet ve celalini ikrar ediyorlardı. Bundan dolayı," Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür" diye sorulunca, "Allah" diyorlardı."
[Te'vilatu Ehli's-Sunne, 4/38]
islamansiklopedisi.org.tr
3) Fahreddin er-Razi (vefatı 604) Yunus suresi 31.ayetin tefsirinde şöyle der :
islamansiklopedisi.org.tr
"Sonra Yüce Allah, Rasul aleyhissellam'ın onlara, bütün bu ahvali evirip çevirenin kim olduğunu sorduğunda, onların Allah diyeceklerini beyan etmektedir. BU DA, BU SÖZE MUHATTABOLANLARIN ALLAHI BİLDİKLERİNE VE ONU İKRAR ETTİKLERİNE DELALET ETMEKTEDİR. Onlar, putlara ibadetleri hakkında da "onlar bizi Allah'a yaklaştırıyorlar, onlar Allah katında bizim şefaatçilerimizidir" diyorlardı. Onlar, bu putların fayda ve zarar vermeyeceğinu biliyorlardı. İşte bu münasebetle rasülü aleyhissellam'a : "(Onlara) de ki: Siz hiç korunup sakınmaz mısınız?" buyurdu. Yani, bu putları ma'bus olmada Allah'a ortaklar edinmekten korunup çekinmez misiniz? Halbuki dünyada da ahirette de bütün hayırların ancak Allah'ın rahmeti ve ihsanı ile elde edileceğini, bu putların da kesinlikle bir fayda ve zarar veremeyeceklerini siz de i'tiraf ediyorsunuz"
[Mefatihu'l-Ğayb, 17/91]
4) "Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan rabbinize ibadet edin (Bakara 21)
Müfessir Ebu İshak ez-Zeccac (vefatı h.331) bu ayet ile ilgili şöyle der
"Bu ayetin anlamı şudur : Allah, onların ve onlardan öncekilerin yaratıcısı olmasıyla Araplara hüccet getirmektedir. Çünkü onlar bunu ikrar ediyorlardı. Bunun delili Yüce Allahın şu buyuruğudur : Onlara , kendilerini kimin yarattığını sorsan, kesinlikle "Allah" derler (Zuhruf 43) . Onlara denildi ki: Eğer O`nun yaratıcınız olduğunu ikrar ediyorsanız, o halde O`na ibadet edin, putlara ibadet etmeyin."
[Me`anil Kuran ve İ`rabuhu (1/97)]
5) Mutasavvıf alimlerden Ahmed b. Muhammed es-Sâvî el-Mâlikî el-Halvetî (ö. 1241/1825) şöyle der :
islamansiklopedisi.org.tr
"Müşriklere, sizi kim yarattı ? Gökleri ve yeri kim yarattı? Sizin (ve önceki babalarınızın) Rabbi kimdir? denildiğinde onlar : Allah'tır- derlerdi. Bunun üzerine onlara : "Öyleyse putlara tapmanızın manası ne?" denilirdi. Onlar da : "Bizi Allaha yaklaştırsınlar ve Onun katında bize şefaatçi olsunlar diye tapıyoruz" derlerdi.
[Haşiyetu`s-Savi ala Tefsiril-Celaleyn, 3/356]
6) İmam Acurri der :
قَدْ عَلِمْنَا أَنَّ أَهْلَ الْكُفْرِ قَدْ عَرَفُوا بِعُقُولِهِمْ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا وَإِذَا أَصَابَتْهُمُ الشَّدَائِدُ لَا يَدْعُونَ إِلَّا اللَّهَ …
"Biz artık biliyoruz ki, küfr ehli (müşrikler) kendi akilleri ile Allahın semaları, yerleri ve onların arasında bulunanlarl yarattığını biliyorlardı.
Ne zaman ki, onların başına şiddetli müsibetler gelerdi, onlar yalnızca Allahtan isterlerdi."
[Kitâbü’ş-Şerîʿa, 686]
İKRİME el-BERBERÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi
Abdullah b. Abbas’ın mevlâsı, müfessir tâbiî.
islamansiklopedisi.org.tr
حدثنا هناد، قال: حدثنا أبو الأحوص، عن سماك، عن عكرمة، في قوله: (وما يؤمن أكثرهم بالله إلا وهم مشركون) ، قال: تسألهم: مَن خلقهم؟ ومن خلق السماوات والأرض، فيقولون: الله. فذلك إيمانهم بالله، وهم يعبدون غيره
İkrime demiştir : Eğer onlardan sorsanız : "Sizi, gökleri ve yeri kim yaratmı?". Onlar mutlaka "Allah" diye cevap verecekler.
Buna rağmen ki, onlar Allahtan başkasına ibadet ediyorlar, bu onların (müşriklerin) Allaha imanıdır.
[Tefsir et-Taberi, 13/373. Er-Risale baskısı]
2) İmam Ebu Mansur el-Matüridi, Yüce Allah'ın : "De ki : Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür" [En'am 19] buyruğunun tefsirinde şöyle der :
"Sanki ayette - Allah en iyi bilir - üstü kapalı bir ifade vardır. Yani: Ey Muhammed! De ki: "Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür. Diyorlardı ki:" Allah"! Çünkü, Allah'ın göklerin ve yerin yaratıcısı olduğunu ve her şeyden daha büyük olduğunu ikrar ediyorlardı. Ancak onlar, ibadette başkasını O'na ortak koşuyorlar ve diyorlardı ki "Biz onlara - başka birşey için değil- sadece bizi Allaha yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz. Yoksa onlar, O'nun azamet ve celalini ikrar ediyorlardı. Bundan dolayı," Hangi şey şahidlik yönünden daha büyüktür" diye sorulunca, "Allah" diyorlardı."
[Te'vilatu Ehli's-Sunne, 4/38]
MÂTÜRÎDÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi
Mâtürîdiyye mezhebinin kurucusu, müfessir ve fakih.
islamansiklopedisi.org.tr
3) Fahreddin er-Razi (vefatı 604) Yunus suresi 31.ayetin tefsirinde şöyle der :
FAHREDDİN er-RÂZÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi
Kelâm, felsefe, tefsir ve usûl-i fıkıh alanlarına dair çalışmalarıyla tanınan Eş‘arî âlimi.
islamansiklopedisi.org.tr
"Sonra Yüce Allah, Rasul aleyhissellam'ın onlara, bütün bu ahvali evirip çevirenin kim olduğunu sorduğunda, onların Allah diyeceklerini beyan etmektedir. BU DA, BU SÖZE MUHATTABOLANLARIN ALLAHI BİLDİKLERİNE VE ONU İKRAR ETTİKLERİNE DELALET ETMEKTEDİR. Onlar, putlara ibadetleri hakkında da "onlar bizi Allah'a yaklaştırıyorlar, onlar Allah katında bizim şefaatçilerimizidir" diyorlardı. Onlar, bu putların fayda ve zarar vermeyeceğinu biliyorlardı. İşte bu münasebetle rasülü aleyhissellam'a : "(Onlara) de ki: Siz hiç korunup sakınmaz mısınız?" buyurdu. Yani, bu putları ma'bus olmada Allah'a ortaklar edinmekten korunup çekinmez misiniz? Halbuki dünyada da ahirette de bütün hayırların ancak Allah'ın rahmeti ve ihsanı ile elde edileceğini, bu putların da kesinlikle bir fayda ve zarar veremeyeceklerini siz de i'tiraf ediyorsunuz"
[Mefatihu'l-Ğayb, 17/91]
4) "Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan rabbinize ibadet edin (Bakara 21)
Müfessir Ebu İshak ez-Zeccac (vefatı h.331) bu ayet ile ilgili şöyle der
"Bu ayetin anlamı şudur : Allah, onların ve onlardan öncekilerin yaratıcısı olmasıyla Araplara hüccet getirmektedir. Çünkü onlar bunu ikrar ediyorlardı. Bunun delili Yüce Allahın şu buyuruğudur : Onlara , kendilerini kimin yarattığını sorsan, kesinlikle "Allah" derler (Zuhruf 43) . Onlara denildi ki: Eğer O`nun yaratıcınız olduğunu ikrar ediyorsanız, o halde O`na ibadet edin, putlara ibadet etmeyin."
[Me`anil Kuran ve İ`rabuhu (1/97)]
5) Mutasavvıf alimlerden Ahmed b. Muhammed es-Sâvî el-Mâlikî el-Halvetî (ö. 1241/1825) şöyle der :
SÂVÎ, Ahmed b. Muhammed - TDV İslâm Ansiklopedisi
Halvetiyye’den Derdîriyye tarikatının Sâviyye kolunun kurucusu Mısırlı mutasavvıf ve fakih.
islamansiklopedisi.org.tr
"Müşriklere, sizi kim yarattı ? Gökleri ve yeri kim yarattı? Sizin (ve önceki babalarınızın) Rabbi kimdir? denildiğinde onlar : Allah'tır- derlerdi. Bunun üzerine onlara : "Öyleyse putlara tapmanızın manası ne?" denilirdi. Onlar da : "Bizi Allaha yaklaştırsınlar ve Onun katında bize şefaatçi olsunlar diye tapıyoruz" derlerdi.
[Haşiyetu`s-Savi ala Tefsiril-Celaleyn, 3/356]
6) İmam Acurri der :
قَدْ عَلِمْنَا أَنَّ أَهْلَ الْكُفْرِ قَدْ عَرَفُوا بِعُقُولِهِمْ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا وَإِذَا أَصَابَتْهُمُ الشَّدَائِدُ لَا يَدْعُونَ إِلَّا اللَّهَ …
"Biz artık biliyoruz ki, küfr ehli (müşrikler) kendi akilleri ile Allahın semaları, yerleri ve onların arasında bulunanlarl yarattığını biliyorlardı.
Ne zaman ki, onların başına şiddetli müsibetler gelerdi, onlar yalnızca Allahtan isterlerdi."
[Kitâbü’ş-Şerîʿa, 686]
