Çevrimdışı
- AMERİKA – SURİYE İLİŞKİSİNİN BİLİNMEYENLERİ - Abu Anas
I. Dünya Savaşı ile Osmanlı Hilafetinin dağılmasından sonra, Fransa ve İngiltere arasında 1916 yılında imzalanan Sykes-Picot anlaşması ile Fransa bugün Suriye diye bildiğimiz beldeyi işgal etti. Amerika’nın Suriye’deki nüfuzunun derecesini anlamak isteyen ve Esad rejimi ile Amerika arasındaki ilişkinin haritasını çıkarmak isteyen kimse modern... Suriye’nin tarihini göz önünde bulundurmak zorundadır. Amerika’nın Suriye’ye müdahil oluşunu Suriye’nin Batılılarca kolonizasyonundan başlayarak günümüze kadar kronolojik sıraya göre birbirini takip eden 10 kilit noktada inceleyeceğiz
1) Amerika ve CIA 1949 yılından bu yana Suriye’de düzenlediği askeri darbeler: Amerika, Şam’da bulunan elçiliği ve CIA aracılığıyla Suriye’de ilk askeri darbeyi Miles Copeland’ın “The Game Of Nations” isimli kitabında detaylı bir şekilde anlattığı üzere 1949 yılında düzenledi. Bu Ortadoğu’da yeni bir güç olarak dünya arenasına müdahil olan Amerika ile bölgede hali hazırda nüfuz sahibi olan fakat 2. Dünya Savaşı’ndan bir enkaz olarak çıkan Avrupa (İngiltere ve Fransa) arasındaki mücadelenin de başlangıcına işaret ediyordu. Amerikan Büyükelçiliği ve CIA Suriye’de 50li ve 60lı yıllarda Avrupalı rakiplerine karşı ardı ardına birçok darbeyi destekledi. Bu dönem Suriye’de istikrarsızlığın kol gezdiği birkaç on yılı ifade eder.
2) Hafız Esad’ın 1967’de İsrail ile savaşta İsrail’in güvenliği adına geri çekilmesi: Eski başbakanlardan Amin El Hafız 2 Haziran 2001’de Al Cezire kanalına verdiği mülakatta o zaman savunma bakanı olan Hafız El Esed’in savaşın başlangıcında orduya Golan tepelerinden çekilmesi için kesin bir emir verdiğini söylemişti. Ve bu emir yenilgiye dair herhangi bir işaretin olmadığı, İsrail ordusu tarafından ciddi bir taarruzun olmadığı bir zamanda gelen bir emirdi. Bu emirle stratejik öneme sahip kilit bir nokta kaybedilmiş oldu. (1) Esad bu hamlesi ile İsrail’in gelecek 30 yıl boyunca devam edecek olan İsrail’in Kuzey sınırını koruma hususunda Amerika’nın güvenini kazanmış oldu.
3) Amerika’nın 1967’de 242 sayılı BM kararı ile ilgili Suriye’ye desteği: Yaygın olarak 6 gün savaşları olarak bilinen 1967 yılı savaşından sonra BM Güvenlik Konseyi’nden 242 sayılı BM kararı çıkmıştır. İsrail’in Golan’ı işgali Suriye’ye Golan’ı geri alma mücadelesi (!) bahşetmiştir. (2) Amerika bu kararı ve Suriye’nin Golan’ı geri alma hakkını destekledi. Bu bölgede stratejik olarak kendisi çevreleyen her türlü girişimi reddeden İsrail’in pozisyonu için tamamıyla çelişkili bir tutumu ifade eder.
4) 1973 yılı savaşından sonra Amerika – Suriye ilişkilerinin kuvvetlenmesi: 1973’te İsrail ile gerçekleşen sürpriz savaştan sonra Amerika Suriye’yi yaptırımlarla bir nevi tokatladı. Öte yandan 1974’te Nikson bizzat kendisi Şam’ı ziyaret ederek Esad rejimi ile ilişkileri kuvvetlendirdi.
5) Amerikan’ın 1976’dan itibaren Lübnan’a yönelik Suriye işgalini kabul etmesi: Suriye kuvvetleri iç savaşın başlangıcında Lübnan’ı işgal etti. Amerika bu duruma sessiz kalarak Hafız Esed’in bu işgaline yeşil ışık yaktı. 2005 yılında Fransa’nın zorlamasıyla Amerika’nın tüm isteksizliğine rağmen Suriye Lübnan’dan kovulmuş oldu. Bir siyasi analist bu işgaldeki Amerikan rolünü şöyle tarif ediyor: “Amerika Lübnan’da Suriye’nin üstünlüğünü zımnen kabullenmiş göründü.” (3)
6) Amerika ile Suriye arasında 1989 Taif Antlaşması İşbirliği: Taif Antlaşması: Lübnan’da farklı gruplar arasında iç savaşı bitirmek için 1989’da Suudi Arabistan’da imzalandı. Amerika’nın yanı sıra Fransa, Suudi Arabistan, Mısır ve Suriye arabuluculuğunda gerçekleştirilen anlaşmada Lübnan üzerinde “Suriye vasiliğinde uluslararası destek” hükme bağlanmış oldu. (4)
7) Suriye Amerika’nın 1991 Irak işgal kampanyasına katılımı: Suriye Amerika’nın Irak’a karşı düzenlediği harekâtı (Kum Fırtınası Operasyonu) gönderdiği 14500 asker ve elemanla destekledi. (5)
Amerika’nın 1990lı yıllar boyunca Suriye ve İsrail arasında müzakerelere aracılık etmesi: Hafız Esed Amerika’nın Suriye – İsrail arasında aracı olmasını kabul etti. Gen. Hikmet Al Sihabi liderliğindeki heyet Amerika’ya barış görüşmeleri için gitti. Russia Today televizyonunda bir mülakatında Suriye eski savunma bakanı ve Esad rejiminin mutemetlerinden olan Mustafa Tlass, Al Sihabi’nin Amerika için çalışan bir CIA ajanı olduğunu söyledi. (6)
9) Amerika ile Suriye arasında mahkûmlara işkence etmek üzere 2001’den beri imzalanmış olan istihbara işbirliği: Suriye haydut devlet olarak isimlendirildiği dönemde de dâhil olmak üzere CIA ve Suriye rejimi işbirliği gayet sıcak idi. Suriye rejimi CIA’nin pis işlerini üstlenmek için teklifte bulundu. Rejim dünyaca ünü bilinen istihbarat örgütlerini kullanarak mahkûmlar hakkında bilgi ve istihbarat paylaşımında bulundu. Ünlü istihbarat örgütleri adına taşeron olarak işkenceler icra etti. Bunlardan en meşhuru Mahir Arar vakıasıdır ki uluslararası medyada gündem olmuştur.
10) Amerika’nın 2011 Suriye Devrimi boyunca rejime desteği: Detaylıca tartışıldığı üzere Amerika Esad rejimin sivillere yönelik katliamlarını 2 yıl boyunca seyretti. Bu süre içerisinde muhaliflerin kendilerini koruyacak, Esad’ı devirecek silahlara erişimini sürekli olarak reddetti.
Çok açık bir şekilde görülebilir ki, Amerika erken zamanlarda modern Suriye tarihinde askeri darbelerle yerleştirdiği ajanları vasıtasıyla etkili oldu. Suriye’ye karşı kamuoyunda belirli retorikleri tekrarlıyor olmasına rağmen ajanı Hafız Esad ile 1970 yılında Suriye’de tam bir hegemonya kurdu. Esad’dan beri Suriye bölgede Amerikan çıkarlarını gerçekleştiren, İsrail’in kuzey sınırını koruyan Amerikan ajanı bir yönetimdir. Fakat aynı zamanda Suriye açık bir şekilde Arap coğrafyasında direniş ekseninin lideri olduğunu da iddia etmektedir.
Bu makale Köklü Değişim tarafından tercüme edilmiştir. - Kaynaklar:
[1] http://www.aljazeera.net/programs/pages/fa527ac3-2308-4892-945e-7978486e3ac5 (arabic)
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Resolution_242
[3] http://www.meforum.org/research/lsg.php
[4] http://www.gmu.edu/programs/icar/ijps/vol14_2/SALAMEY%20-%2014n2%20IJPS.pdf
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/Coalition_of_the_Gulf_War
[6] http://arabic.rt.com/prg/telecast/23261/ (arabic)
[7] http://en.wikipedia.org/wiki/Maher_Arar
- fb/SuriyeIslamDevriminiDestekliyoruz
