Çevrimdışı
Mısır Tekstili, İsrail Ortaklığı ve Sessiz Zulüm
Bir mağazada gömleğe uzanırken çoğumuz sadece rengine, kalıbına ya da fiyatına bakarız. Ama hiç düşündünüz mü, o etiketin ardında ne var? Hangi yoldan geldi, kimler kazandı, kimler sustu, kimler yok sayıldı?
Bu yazı bir çağrıdır. Belki bir uyarı. Ama en çok da bir hatırlatmadır. Çünkü bazı ürünler sadece kumaş değil, sessizliğe bulanmış birer utanç vesikasıdır.
Ucuz Tekstil, Pahalı Bedel
Türkiye’de binlerce küçük tekstil atölyesi son yıllarda ya kapandı ya da ayakta kalmak için direniyor. Nedeni basit gibi görünüyor: Mısır’dan gelen çok ucuz tekstil ürünleri. Ama mesele sadece ekonomi değil.
Mısır'daki işçilik maliyeti, Türkiye'nin çok çok altında. Ürünler orada neredeyse yok pahasına üretiliyor. Sonra bu ürünler Türkiye'ye geliyor. Üstelik pek çoğu, burada üretilmiş gibi etiketlenip vitrinlere konuyor. LC Waikiki, DeFacto, Koton, Zara, Mango gibi zincirler, bu ürünleri yüksek fiyatlarla satıyor. Aradaki farkı kim alıyor? Elbette tüketici değil, üretici hiç değil.
Ama belki de en can alıcısı: Bu ticaretten kazananlardan biri de İsrail.
Mısır-İsrail Ortaklığı: Sessiz Bir Anlaşma
2004 yılında Mısır, ABD ve İsrail arasında yapılan bir anlaşma var. “Qualified Industrial Zones” (QIZ) deniyor buna. Anlamı şu: Mısır, ABD’ye gümrüksüz ihracat yapabiliyor, ama bir şartla…
Her ürünün en az %10’u İsrail’de üretilmiş bir parçayı içermek zorunda. Yani fermuarı, düğmesi, ipliği, etiketi… bir yerinde İsrail katkısı olacak.
Bu ticaretle Mısır kazanıyor, İsrail kazanıyor. Peki, kim kaybediyor?
Gazze: Kapısı Kapanan Hayatlar
İşte bu ticaret sürerken, Mısır 2023’te İsrail’in baskısıyla Gazze’ye açılan Refah Kapısı’nı kapattı.
Bu kapı Gazze’nin dünyaya açılan tek penceresi. Oradan ilaç geçer, gıda girer, yaralı çıkar. Ama aylarca kapalı kaldı. İnsanlar susuz kaldı, bebekler açlıktan öldü. Yardım tırları bekledi. Mısır ise sessiz kaldı.
Uluslararası insan hakları kuruluşları bu tutumu açıkça eleştirdi. Ama ses çıkaran az oldu.
Bir Tişört Her Şeyi Değiştirir mi?
Belki bir kişi bir tişört almazsa hiçbir şey değişmez gibi gelir. Ama bu böyle işlemez. Tüketici tercihi, sessiz bir dildir. Bugün Türkiye’de milyonlarca insan, sadece ne yediğiyle değil, ne giydiğiyle de bir duruş sergileyebilir.
Bir tişört, bir pantolon, bir eşofman… Belki sadece ihtiyaç gibi görünür. Ama bazen bir tercih, bir hayatı savunmak anlamına gelir. Hem Gazze’deki bir çocuğun yaşama hakkı için, hem de Türkiye’deki bir işçinin emeğine saygı için.
Ne Yapabiliriz?
Etiketine bak. "Made in Egypt" yazıyorsa, iki kez düşün.
Mümkünse yerli üretimi tercih et.
Firmalara yaz, Mısır menşeli ürün değil, Türkiye’de üretilen ürünü talep et.
Başkalarına da anlat. Sessizliği kır.
Bu bir düşmanlık çağrısı değil. Bu bir hatırlatma: Zulmün yanında duranla, sessiz kalan arasında büyük fark yoktur.
Kıyafetler geçer. Modalar değişir. Ama vicdan, uzun süre susmaz.
Belki de artık sormanın vaktidir:
Ben neyin parçasıyım?
Bir mağazada gömleğe uzanırken çoğumuz sadece rengine, kalıbına ya da fiyatına bakarız. Ama hiç düşündünüz mü, o etiketin ardında ne var? Hangi yoldan geldi, kimler kazandı, kimler sustu, kimler yok sayıldı?
Bu yazı bir çağrıdır. Belki bir uyarı. Ama en çok da bir hatırlatmadır. Çünkü bazı ürünler sadece kumaş değil, sessizliğe bulanmış birer utanç vesikasıdır.
Ucuz Tekstil, Pahalı Bedel
Türkiye’de binlerce küçük tekstil atölyesi son yıllarda ya kapandı ya da ayakta kalmak için direniyor. Nedeni basit gibi görünüyor: Mısır’dan gelen çok ucuz tekstil ürünleri. Ama mesele sadece ekonomi değil.
Mısır'daki işçilik maliyeti, Türkiye'nin çok çok altında. Ürünler orada neredeyse yok pahasına üretiliyor. Sonra bu ürünler Türkiye'ye geliyor. Üstelik pek çoğu, burada üretilmiş gibi etiketlenip vitrinlere konuyor. LC Waikiki, DeFacto, Koton, Zara, Mango gibi zincirler, bu ürünleri yüksek fiyatlarla satıyor. Aradaki farkı kim alıyor? Elbette tüketici değil, üretici hiç değil.
Ama belki de en can alıcısı: Bu ticaretten kazananlardan biri de İsrail.
Mısır-İsrail Ortaklığı: Sessiz Bir Anlaşma
2004 yılında Mısır, ABD ve İsrail arasında yapılan bir anlaşma var. “Qualified Industrial Zones” (QIZ) deniyor buna. Anlamı şu: Mısır, ABD’ye gümrüksüz ihracat yapabiliyor, ama bir şartla…
Her ürünün en az %10’u İsrail’de üretilmiş bir parçayı içermek zorunda. Yani fermuarı, düğmesi, ipliği, etiketi… bir yerinde İsrail katkısı olacak.
Bu ticaretle Mısır kazanıyor, İsrail kazanıyor. Peki, kim kaybediyor?
Gazze: Kapısı Kapanan Hayatlar
İşte bu ticaret sürerken, Mısır 2023’te İsrail’in baskısıyla Gazze’ye açılan Refah Kapısı’nı kapattı.
Bu kapı Gazze’nin dünyaya açılan tek penceresi. Oradan ilaç geçer, gıda girer, yaralı çıkar. Ama aylarca kapalı kaldı. İnsanlar susuz kaldı, bebekler açlıktan öldü. Yardım tırları bekledi. Mısır ise sessiz kaldı.
Uluslararası insan hakları kuruluşları bu tutumu açıkça eleştirdi. Ama ses çıkaran az oldu.
Bir Tişört Her Şeyi Değiştirir mi?
Belki bir kişi bir tişört almazsa hiçbir şey değişmez gibi gelir. Ama bu böyle işlemez. Tüketici tercihi, sessiz bir dildir. Bugün Türkiye’de milyonlarca insan, sadece ne yediğiyle değil, ne giydiğiyle de bir duruş sergileyebilir.
Bir tişört, bir pantolon, bir eşofman… Belki sadece ihtiyaç gibi görünür. Ama bazen bir tercih, bir hayatı savunmak anlamına gelir. Hem Gazze’deki bir çocuğun yaşama hakkı için, hem de Türkiye’deki bir işçinin emeğine saygı için.
Ne Yapabiliriz?
Etiketine bak. "Made in Egypt" yazıyorsa, iki kez düşün.
Mümkünse yerli üretimi tercih et.
Firmalara yaz, Mısır menşeli ürün değil, Türkiye’de üretilen ürünü talep et.
Başkalarına da anlat. Sessizliği kır.
Bu bir düşmanlık çağrısı değil. Bu bir hatırlatma: Zulmün yanında duranla, sessiz kalan arasında büyük fark yoktur.
Kıyafetler geçer. Modalar değişir. Ama vicdan, uzun süre susmaz.
Belki de artık sormanın vaktidir:
Ben neyin parçasıyım?
