Fatiha Suresi Tefsiri

Hamd, alemlerin Rabbi Allah içindir. Salat ve selam peygamberimiz Muhammed’e (sav), onun ali’ne, ashabına ve kıyamete kadar onun yolunu takip eden şehidler, sıddıklar ve salihlerin üzerine olsun. Rabbim bizleri de salih kullar zümresine katsın. (Amin)
Her insanın Müslüman olabilmesi için, Kelime-i Tevhidi tam olarak bilip ve söylemesi gerekir. Kelime-i Tevhidi anlamak için de Kur’an'ı anlamak gerekir, bu bağlamda, Kur’an'ın anası olan Fatiha suresini anlayalım.

Günlük beş vakit namazın her rekatında, Fatiha okunması emredilmiştir. Üzerinde düşünelim, acaba niçin başka sure değil de Fatiha? Allah-u Alem, bunun hikmeti, Kur’an'ın özünün bu surede gizli oluşudur. Bir başka yönüyle geçmişte sapıtan insanların sapıklık noktalarına Muhammed (sav) ümmetinin dikkatini çekmektir.

İşte, eğer geçmiş sapıklar türünden birileri bizim zamanımızda karşımıza çıkarsa, günlük beş vakit okuduğumuz Fatiha ile onlara karşı duralım, bakalım Fatiha'da ne diyoruz;

. Rahmân ve rahîm olan Allah'ın adıyla. 2. Hamd(övme ve övülme), âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur.3. O, rahmândır ve rahîmdir. 4.Ceza gününün mâlikidir. 5.(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız. 6. Bize doğru yolu göster. 7. Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil!
"Hamd, tüm alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur."Neden alemlerin Rabbi diyoruz da yaratıcısı demiyoruz? Çünkü, geçmiş sapık kavimler çoğunlukla Allah (cc)'ın yaratıcı olduğunu kabul etmişlerdir. Fakat Rab oluşuna itirazları olmuştur. Çünkü Rab kelimesi Arapça'da şu anlama gelir; melik ve malik, kefil olan, rızık veren, ihtiyaçları karşılayan, koruyucu hükümran, kanun koyan, yöneten ve düzenleyen.

İşte geçmiş kavimlerin kafir olanları, Allah'tan başka kanun koyucu, rızık verici kabul ediyorlardı. Böylece Allah'tan başka Rab ediniyorlardı. Tağutlaşıp azanlar hep bu noktada haddi aşıyorlardı. Bakın, firavun; “Ben sizin en büyük Rabbinizim” diyordu. İşte Firavun kendisinin yaratıcı olduğunu değil, kanun koyan, terbiye eden, rızık veren olduğunu iddia ediyordu. Firavun'a göre Mısır'ın maliki kendisiydi. İnsanlar da orada rızıklanıyorlardı. Yine kanun koyarak insanları itaat ettirip terbiye ediyordu ve böylece de sahte ilah oluyordu.

İşte Fatiha'da bu noktaya dikkat çekiliyor. Yani bir gün Muhammed (sav) ümmetinin başına Allah'ın kanunlarından başka kanun koyan gelirse; "Ben Fatiha'da Rab olarak Allah'ı kabul ettim, Firavun ve onun gibi sahte ilahları reddettim. Dolayısı ile sizin gibilere itaat etmiyorum, düşman oluyorum, yoksa günde beş vakit namazın her rekatında okuduğum Fatiha'ya ters düşmüş olurum."diyebilsin.

Bakın Kur’an-ı Kerim’in birçok ayetinde, özellikle Rab kelimesi kullanılmıştır. Allah Teala şöyle buyuruyor;

“Hani Rabbin Ademoğullarının sırtlarından zürriyetlerini almış ve onları kendilerine şahit tutup ' Ben sizin Rabbiniz değil miyim?' diye buyurmuştu, onlar da; 'Evet, şahit olduk.' demişlerdi. Kıyamet günü bizim bundan haberimiz yoktu demeyesiniz diye. Yahut,' daha önce sadece atalarımız Allah'a ortak koşmuşlardı, biz de onlardan sonra gelen kuşaktık. Şimdi o batıla sapanların işledikleri yüzünden bizleri helak mı edeceksin? demeyesiniz diye. İşte biz ayetlerimizi böyle açıklarız.” (A’raf 174)

Bakınız dikkat edilirse, Allah Teala ruhlar aleminde bize, yaratıcınız kim diye sormuyor da, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” diyor. Çünkü Allah Teala ezeli ilmi ile biliyordu. Kendisinin Rab sıfatına göz diken bazı tağutlar olacak. Yine ezeli ilmi ile biliyordu ki, böylesi tağutlara itaat ederek, Allah'ı değil de başkasını Rab edinenler ortaya çıkacak. İşte kullar mazeret göstermesinler, itiraz hakları olmasın diye Allah, ruhlar aleminde, bizden söz almıştır.

Yine bir başka ayette Allah Teala şöyle buyuruyor;
“De ki, şüphesiz benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm alemlerin Rabbi olan Allah içindir. O’nun hiçbir ortağı yoktur.Ben bununla emrolundum ve ben Müslümanların ilkiyim.(En’am 162-163)

…. Ruhlar aleminde verdiğimiz sözden sonra, tekrar bir daha bütün varlığımızla, Allah Teala'nın Rab olduğunu kabul edip, teslim oluyoruz . Bakınız, Allah Teala'dan başkasını Rab edinenlerin müşrik olduğunu Allah (c.c) bize şöyle haber veriyor;

"Onlar, Allah'ı bırakıp alimlerini, rahiplerini, Meryem oğlu Mesihi Rab edindiler. Halbuki onlar bir tek, ilaha ibadet etmekten başkasıyla emrolunmamışlardı. O’ndan başka ilah yoktur. O, bunların ortak koştukları her şeyden münezzehtir.”(Tevbe 31)

Bu ayetin tefsirinde hemen hemen bütün tefsirciler, Tirmizi'den rivayet olunan şu hadisi naklederler; Adiyy b. Hatem'den şöyle dediği rivayet edilir. Boynumda altın bir haç olduğu halde Peygamber (sav)'in huzuruna vardım. Şöyle buyurdu;“Bu da ne oluyor Ey Adiyy? Şu putu üzerinden at.” O'nu Tevbe Suresi'nde, “Onlar, Allah'ı bırakıp alimlerini, rahiplerini, Meryem oğlu Mesih'i Rabler edindiler.” buyruğunu okurken dinledim. Sonra şöyle dedi;“Onlar bunlara ibadet etmiyorlardı, fakat kendilerine bir şey helal kıldıkları vakit, onu helal belliyorlar. Haram kıldıkları vakit haram belliyorlardı."(Kurtubi Tefsiri C.8 s.198)

Ayette geçen ahbar, yahudi alimlerinin adıdır. ruhban ise, hıristiyan alimlerin adıdır. Bunları ne şekilde Rab edindiklerini Elmalılı anlattıktan sonra; "şimdi günümüzde o Rab edinilenlerin yerini, parlamentonun aldığını"söylüyor. Demek oluyor ki, parlamentoya itaat etmek, onları Rab edinmektir.

İşte bu gerçeğe parmak bastıktan sonra yine bakıyoruz, öldükten sonra kabirde sorulan ilk soru, Rabbin kim?, Nebi’n kim ? sorusu, neden? Çünkü kişi, parlamentoya itaat ettiyse orada Rabbim Allah diyemeyecek,rabbim parlamento diyecek. Rab olarak, yani kanun koyucu, terbiye edici olarak Allah’ı (c.c) tanıdıysa işte o zaman Rabbim Allah(c.c) diyecek.

"Errahmanirrahim" : Yüce Allah, alemlerin Rabbi olmakla kendi zatını nitelendirdikten sonra, Rahman ve Rahim olmakla da nitelendirmesinde korkutma anlamı bulunduğundan dolayı, hemen akabinde “Rahman, Rahim” ile nitelendirmiştir. Çünkü bu da, korkutmanın aksi olan, teşviki ihtiva etmektedir. Böylece yüce Allah, hem kendisinden korkmayı, hem de nimetlerine ümit beslemeyi ifade eden niteliklerini bir arada zikretmiş olur. Bu ona itaatte daha çok yardımcı olsun, isyandan daha çok uzaklaştırıcı olsun diye böyle gelmiştir. Tıpkı yüce Allah'ın şu buyruğunda olduğu gibi;

“Kullarıma haber ver ki; Ben gerçekten mağfireti bol ve Rahim olanım. Benim azabımda elbette en acıklı azaptır.”(Hicr 49-50)

(O, yüce Allah)günahları bağışlayan, tevbeleri kabul eden, azabı şiddetli olan ve nimeti geniş olandır.”(Mü’min 3)(Kurtubi Tefsiri c.1 s. 372)

Allah Teala, Rahman sıfatı ile kafir Müslüman ayırt etmeksizin bu dünya da bütün canlılara merhamet eder. Rahim sıfatıyla ahirette sadece Müslümanlara merhamet eder. (Bu mana da ki ifadeler için Bkz. Elmalılı M. Hamdi Yazır)

" O, Din gününün maliki(sahibi)dir": Din gününün sahibi buyrulmuştur ve burada, uyarı ve korkutma biraz açıkça ortaya konmuştur. Çünkü din kelimesi Arapça'da ceza, hesap, kaza, siyaset, itaat, adet, hal, kahır, nihayet bütün bunlarla ilgili ve hepsinin binası ve ölçüsü olan millet ve şeriat manalarına gelir. Bu, doğrudan doğruya kıyamet manalarına gelmez. (Hak Dini Kur’an Dili)

Kur’an'ın çeşitli ayetlerinden Din kelimesinin kanun manasında olduğunu görüyoruz. Allah Teala şöyle buyuruyor;
"İşte biz Yusuf için böyle bir plan düzenledik, yoksa hükümdarın dinine(yürürlükteki kanuna) göre kardeşini(yanında)alıkoyamazdı.”(Yusuf 76) Net bir şekilde görüyoruz ki, kralın dininden kasıt, kralın kanunudur. İşte böylece şunu anlıyoruz; Allah Teala'nın Rab, Rahman ve Rahim oluşu Fatiha'da bize öğretildikten sonra kanun koyuculuğu da öğretiliyor. Çünkü Rab olarak kralı kabul edenler, kralın kanununa itaat eder. Allah Teala şöyle buyuruyor;

“Muhakkak Allah katında din İslam'dır.”( Ali-İmran 19)

Kralın, yani tağutların kanunlarının Allah nezdinde hiçbir geçerliliği olmadığı gibi, böyle kanunlara itaat edenlerinde Allah (c.c)'ın dini ile bağlantısı yoktur. Allah Teala şöyle buyuruyor;

"Kim İslam'dan başka bir din ararsa, ondan asla kabul olunmaz ve ahirette de en büyük zarara uğrayanlardandır.”( Al-i İmran 85)

Fatiha suresinde din ifadesiyle, Allah Teala'nın, kanun koyucu olduğunu, bu kanunların aksinin Allah (c.c) nezdinde hiçbir geçerliliğinin olmadığını ve İslam'dan başka din, (kanun) arayanın da büyük bir azaba çarptırılacağını ilgili ayetlerde görüyoruz.
Öğreniyoruz ki, geçmiş ümmetlerin düşmüş olduğu sapıklıklara düşmeyelim. Çağımızın Firavun ve Nemrutlarını, tereddütsüz reddedelim. Böylesi tağutların, Allah'(c.c)'ın emirlerine muhalif olan kanunlarına İslam'ın hiçbir ihtiyacının olmadığını bilelim. Çünkü İslam'da hiçbir eksiklik yoktur.

Allah (c.c) şöyle buyuruyor;

“Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve size din olarak İslam'ı beğenip seçtim.”(Maide 3) İşte bu ayette de görüyoruz ki, din, kemale ermiştir. (tamamlanmıştır) Hiçbir eksiği, gediği yoktur. Allah'ın kanunundan başka kanun arayan veya Allah'ın şeriatının dışında şeriatlara uyan kimse Allah'ın bu ayetine muhalif olur ve hangi şeriata uymuş ise, o şeriatın sahibinin dinine girmiş, ona ibadet etmiş olur. İşte biz böylelerini reddederek Fatiha da şunu söylüyoruz;

“Yalnız sana ibadet eder, yalnız senden yardım dileriz.”İbadet ederiz anlamı, itaat ederizdir. İbadet, itaat ve zilletle boyun eğmek demektir. (Kurtubi c.1 s.380)

Yani başkalarına itaat etmeyiz. Rab olarak Allah'ı kabul ettik, O'ndan başka Rab, ilah yoktur. Çağdaş Firavunların kanun ve hükümlerini hiçe sayarız. Tağutların baskı ve zulümlerine karşı Allah’tan yardım dileriz. Mekke müşriklerinin yaptığı gibi sahte ilahlardan yardım dilenmeyiz. Bu arada çağdaş müşrikler gibi; türbeden, ağaçtan, yatırdan, şeyhlerden ve benzerlerinden, yardım dileyerek, Allah’tan gayrı ilah edinmeyiz. Çünkü iman edenlerin velisi, sahibi, yardımcısı, Allah’tır. Allah’tan gayrı ilah edinerek, onlardan yardım dileyen kafirlerin yardımcısı ise tağuttur.

Allah Teala şöyle buyuruyor;

“Allah, iman edenlerin velisidir. Onları karanlıklardan nura çıkarır. İnkar edenlerin velileri ise tağuttur. Onları nurdan karanlıklara çıkartır. İşte onlar ateştedirler onlar orada ebedi kalıcıdırlar.”(Bakara 257) İşte Allah’tan başkasını veli, sahip edinerek ondan yardım isteyenin sonu imansızlık ve ebedi cehennemdir. Bu sebeple yalnız Allah’a ibadet eder ve ondan yardım dileriz. Zaten bizlerin yaratılma gayesi, Allah’a kulluktur. Allah Teala şöyle buyuruyor;

“Ben cinleri de insanları da ancak bana ibadet etsinler diye yarattım”(Zariyat 56) Bakınız Allah (c.c), bizleri sadece emir ve kanunlarına itaat edip, ibadet edelim diye yaratmıştır. Mücahid’den gelen rivayette bu ayetin manası, ben onlara emirler vermek, yasaklar koymak için yarattım demektir. (Kurtubi c.16 s. 385)
Yine itaatin ibadet manasına geldiğine dair açıklamalar için, Elmalılı, Fi zilal, Mevdudi, Said Havva, Ö.N.Bilmen tefsirlerine bakınız.
Buraya kadar anladık ki, din kanundur. Din vaz’eden de, yani kanun koyan da Rab’dir. İtaat ise ibadettir. Kişi kimin kanununa itaat ederse ona ibadet etmiş ve Rab edinmiştir. Bu gerçeği öğrendikten sonra, Allah tan başka Rab edinme fitnesinden Allah’a sığınıyor ve diyoruz ki;

"Bizi dosdoğru yola ilet" : Yani İslam yoluna, İslam şeriatına. İmam Ahmed en Nevvas b. Sem’andan, o da Resulullah (s.a)'dan şöyle söylediğini rivayet eder; "Allah (c.c) şöyle bir misal getirdi: "Bir sırat-ı müstakim vardır. Bunun her iki yanında yüksekçe iki duvar, bu duvarlar da açık kapılar, kapıların üzerinde sarkıtılmış perdeler ve sıratın kapısında şöyle diyen bir davetçi, Ey insanlar, hepiniz bu sırat’a(dosdoğru yola),giriniz ve eğri büğrü yollara sapmayınız. İnsan bu kapılardan herhangi birisini açıp girmek istediğinde, bu sıratın üst tarafından bir davetçi şöyle der, Sakın ha! Bu kapıyı açmayasın, bu kapıyı açtığın takdirde, ondan içeri girersin. İşte bu sırat(yol)İslam'dır. Bunun iki yanındaki yüksek duvarlar, Allah'ın çizdiği sınırlardır. Açık kapılar Allah'ın yasaklarıdır. Sırat’ın başındaki davetçi, Allah'ın kitabıdır. Sıratın üzerinden seslenen davetçi ise, her Müslüman’ın kalbindeki Allah'ın tayin ettiği öğütçüdür.”

İşte ey Müslüman, senin yolun İslam'dır ve bu yolun iki tane davetçisi vardır. Birisi fıtratın, diğeri İlahi vahyin davetçisi. O bakımdan haramları irtikab ederek (işleyerek) İslam'a karşı kusurlu olma. Yoksa şeytani yolların girdabına yuvarlanırsın. (El Esas Fit- Tefsir c. 1 s. 48-49)

Kardeşler; doğru yol bu hadis-i şerif ile belirtilmiştir ki, o da Allah'ın hükümleridir. Sağında ve solunda ayrılan yollara sapmayalım, Kur’an'a kulak vererek böylesi sapıkların fitnesinden kurtulalım. Sırat-ı Müstakim, dosdoğru yoldur. Kur’an ve sünneti kendimize rehber edinir, İslam yoluna devam edersek, bizleri cennete götürür. Bunu bırakıp demokrasi, komünizm gibi, batıl dinlerin sistemlerini kendimize yol, araç edinirsek,bizi küfre ve cehenneme götürür. Allah korusun. Bakınız Allah Teala bu konuyla ilgili şöyle buyuruyor;

“Şüphesiz ki bu benim dosdoğru yolumdur. O halde ona uyun. Başka yollara uymayın. Sonra sizi, O’nun yolundan ayırırlar. İşte sakınırsınız diye, Allah sizlere bunları tavsiye etti.”(En’am 153)
Darimi, Abdullah b. Mesud (ra)'dan şöyle denildiğini rivayet eder; "Rasulullah (sav)bir gün bize bir çizgi çizdi, sonra şöyle buyurdu“ İşte bu, Allah'ın yoludur.” Daha sonra onun sağında bir takım çizgiler, solunda da birtakım çizgiler çizdi. Sonra da buyurdu: “ Bunlardan her birisinin başında ona çağıran bir şeytanın bulunduğu bir takım yollardır.” sonra da bu ayet-i Kerimeyi okudu." (Kurtubi c. 7 s. 237)
Hadis imamları Ebu Hureyre'den şöyle dediğini rivayet ederler; Rasulullah (sav) buyurdu ki: “Size neyi emrettiysem onu alınız. Size neyi yasakladıysam ondan da uzak durunuz.”

İbni Mace ve başkaları da, El İrbad b. Sariye'den şöyle dediğini naklederler: "Rasulullah (sav) bize öyle bir vaaz da bulundu ki, ondan dolayı gözler yaşardı, ondan dolayı kalpler korkuyla titredi; ey Allah'ın Rasulü! dedik, bu adeta veda edenin öğüdüne benzemektedir. Bize neyi tavsiye edersin? Şöyle buyurdu: “ Ben sizi(hiçbir şüphe ve tereddüt gerektirmeyen) apaydınlık yol üzerinde bıraktım. Onun gecesi de gündüzü gibidir. Benden sonra bu yoldan, helak olanlardan başkası sapmaz. Aranızda yaşayacak olanlar, pek çok ayrılıklar görecektir. Size benim sünnetimden ve benden sonra hidayet bulmuş, Raşit Halifelerin sünnetinden, bildiğinize bağlı kalmanızı tavsiye ediyorum. Onlara dişlerinizle kavrarcasına sımsıkı sarılınız. Sonradan uydurma işlerden(bid’atlerden)de sakınınız. Çünkü şüphesiz her bid’at sapıklıktır. Size itaat etmenizi tavsiye ediyorum. İsterse başınızdaki Habeşli bir köle olsun. Şüphesiz mü’min burnuna halka takılmış deve'ye benzer, nereye çekilirse oraya gider."(Kurtubi c. 7 s. 239)
Kardeşler, bu Hadis-i Şeriflerde de görüyoruz ki, Kur’an'a, Sünnet'e ve Raşit Halifelerin sünnetine sımsıkı sarılmak lazım, öyle ki, dişlerle kavrar gibi. Müstakim yola devam etmek, bu yoldan ayrılan yollara sapmamak gerek. Sapan yolların başındaki bu yollara çağıran, şeytan veya şeytanlaşmış insanların davetini, elimizin tersiyle itelim. Yoksa, yahudi ve hıristiyanlar gibi, fırka, fırka olup sapıtırız. Allah korusun. Bakınız, İbni Ömer'den şöyle dediği rivayet edilmiştir

Rasulullah (s.a.v) buyurdu ki: “ Şüphesiz İsrail oğulları’nın başına gelenlerin aynısı, adım, adım ümmetimin de başına gelecektir. O kadar ki, Onlardan herhangi bir kimse, annesine açıkça varıyor ise, ümmetimden de bu işi yapan çıkacaktır. Ve şüphesiz israiloğulları, yetmiş iki millete (fırkaya)ayrılmıştır. Benim ümmetim de yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır, hepsi cehennemde olacaktır, Bir tanesi müstesna."Peki bu fırka hangisidir ey Allah'ın Rasulü, diye soran ashaba Hz. Peygamber (sav); “Benim ve ashabımın yolunu takip edenler.” diye cevap vermiştir. (Kurtubi c. 4 s. 312)
İşte sapıklıktan kurtulabilmenin çaresini Allah Rasulü bizlere göstermiştir. Bizler bu tarife göre hareket ederek, sadece amelimize güvenmiyor ve diyoruz ki,
“Kendilerine nimet verdiğin kimselerin yoluna”
Bizim hidayetimizi sürekli kıl demektir. Çünkü insan bazen doğru yola iletilir, sonra da bu doğruluk yolu üzere olması sona erdirilebilir. Müfessirlerin büyük bir çoğunluğu der ki; Burada, Peygamberlerin, sıddıkların, şehidlerin ve salihlerin yolu kastedilmektedir. Bu görüşlerini de Yüce Allah’ın şu buyruğundan çıkarmışlardır:
“Kim Allah'a ve Peygamberler'e itaat ederse, işte onlar Allah'ın kendilerine nimetler verdiği, peygamberlerle, sıdıklarla , şehidlerle, salihlerle beraberdirler. Onlar ne iyi, ne güzel arkadaştırlar.”(Nisa 69)
Ayet-i kerime bunların dosdoğru yol üzere olduklarını göstermektedir. Fatiha suresinde ki ayette de kastedilen işte budur. Bu hususta ileri sürülen bütün görüşler, dönüp dolaşıp buraya gelir. O bakımdan, konuyla ilgili ileri sürülmüş görüşleri tek tek sıralamanın anlamı yoktur. (Kurtubi c.1 s. 383)
Böylece Allah Teala'ya, hangi yolu istediğimizi ifade ettikten sonra, hangilerinden de uzaklaşma isteğimizi bu şekilde dile getiriyoruz.
"Gazaba uğrayanların ve yolunu sapıtanlarınkine değil." Gazaba uğrayanlar yahudiler, sapıtanlar da Hıristiyanlar olduğu cumhur ulema kabul etmiş ve şu ayetleri delil getirmiştir;
"…ve Allah'tan gelen bir gazaba uğratıldılar”(Bakara 61)
“Ve Allah, onlara karşı gazaplanmış…”(Fetih 6)
Hıristiyanlar hakkında da:
“ Bundan önce onlar sapıklığa düşmüş, birçok kimseyi saptırmış ve sonra da dümdüz yoldan sapa gelmişlerdir.”(Maide 77) (Kurtubi c. 1 s. 386)
Bu son bölümde özellikle, yahudi ve hıristiyanların, kısacası bütün gayrimüslimlerin, dinlerini, yollarını reddediyoruz.
Peygamberlerin, sıddıkların, şehidlerin, salihlerin yolunu talep ediyoruz. Ne ilginçtir ki bugün dünyayı idare eden batıl sistemler, yahudi ve hıristiyanların icadıdır. İşte biz bu ayetleri okumakla, demokrasi, laiklik, komünizm gibi Allah'ın şeriatına dayanmayan, küfür sistemlerini reddediyor ve Allah'a teslim oluyoruz. İşte bu sözünde samimi ve sadık olanlara, Bakara suresinin ilk ikinci ayetinde şöyle buyruluyor;
“İşte bu kitap, onda hiçbir şüphe(eğrilik, yanlışlık)yoktur. Takva sahipleri için hidayettir.”
Kardeşler, Allah Teala, hidayet kaynağının, yani sapıklıktan kurtulmanın tek çaresinin Kur’an-ı Kerim olduğunu bizlere haber veriyor. Öyleyse bizler her meselemizi bu kitaba göre çözelim, ihtilaf ettiğimiz ve şüphelendiğimiz hususlarda hep bu kitaba başvuralım, beşeri görüşlere ve sistemlere değil.

Allah Teala bizlere hidayet kaynağının Kur’an-ı Kerim olduğunu bildiriyor. Bakalım Kur’an’dan bizlerin imanlı olarak kalabilmemiz için ne hükümler var. Allah Teala şöyle buyuruyor;
"Dinde zorlama yoktur. Hak batıldan ayrılmıştır. Kim tağutu inkar edip Allah’a iman ederse kopmak bilmeyen sapasağlam bir kulpa tutunmuştur muhakkak ki Allah Semi’dir, Alim’dir.”(Bakara 256)
Ayetin dinde zorlama yoktur bölümü ile ilgili tefsirlerde uzun uzun açıklamalar vardır. Bunların özeti gayrimüslimler illa İslam’a gireceksin diye zorlanamaz, belli şartlara bağlı kalmak kaydıyla İslam beldelerinde inançlarını rahatça yaşayabilirler gerçekten hak batıldan iyice ayrılmıştır. Hidayet ile dalalet, iman ile küfür, apaçık delillerle birbirinden ayırt edilir haldedir.
Artık kim tağutu inkar edip… Tağut; tuğyandan gelmektedir. Allah’a karşı haddi aşan her şey tağuttur. Şeytan ise bütün haddi aşanların arkasındadır.
İşte tağutun inkar edilmesi, beşeriyetin Allah’a şirk koşmak, Allah’tan başkalarının hükmüne başvurmak veya Allah’tan başkalarından yardım dilemek gibi yaptıkları her türlü şerri red ve inkar etmektir. Tağutun inkar edilmesi ve ona kafir olunması ise onun reddedilmesi, küçümsenmesi, hakir görülmesi, ona itaat edilmemesi ve alçaltılmasıdır. Allah’a iman eder hakkıyla Allah'ı tasdik eder ve bunun gereklerini yerine getirecek olursa kopmak bilmeyen sağlam bir kulpa sarılmıştır. (El-Esas Fit Tefsir C.2 S.141)

"Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla... Hamd Alemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur. O, Rahman ve Rahim'dir. Din (mükâfat ve ceza) gününün sahibidir." (Fatiha: 1/1-3)
Bu üç ayet üç meseleyi içermektedir:
"Hamd Alemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur" ayeti sevgiyi içerir. Çünkü Allah,nimet verendir. Dolayısıyla nimet veren varlık, nimetinin takdiri sebebiyle sevilir. Sevgi dört kısma ayrılır:
1 - Şirk olan sevgi:
(Herhangi bir varlığı Allah kadar sevmek veya yalnız Allah'a yapılması gereken ibadetleri, kendisine duyulan sevgiden dolayı, Allah'tan başkasına yapmaktır.) Bununla ilgili olarak Allah (c.c) şöyle buyuruyor:
"İnsanlardan bazıları Allah'tan başkalarını (Allah'a) denk tutarlar. Onları Allah'ı sevdikleri gibi severler. İman edenler ise en çok Allah'ı severler. Zulmedenler (ahiretteki) azabı gördüklerinde bütün kuvvetin Allah'a ait olduğunu ve Allah'ın azabının şiddetli olduğunu muhakkak göreceklerdir." (Bakara: 2/165)
2 - Nifak olan sevgi:
Batılı ve batıl ehlini sevip, Hakka buğzetmek. İşte bu münafıklara ait bir sıfattır.
3 - Mubah olan sevgi:
Kişinin mal ve çocuklarına olan fıtri sevgisi gibi. Böyle bir sevgi kişiyi Allah'a itaattan alıkoymadıkça, Allah'a karşı haram işlemeye yardımcı olmadıkça, mubahtır.
4 - Farz olan sevgi:
Tevhid ehlini sevip şirk ehline buğzetmektir. İşte bu, imanın en sağlam kulpudur, en yüce ibadet şeklidir.
"O Rahman ve Rahim'dir" ayetinde umut,
"Din gününün sahibidir" ayetinde ise korku yer almaktadır.
"Ancak sana ibadet ederiz" ayeti şu anlamdadır:
Ey Rabbim! Yukarıdaki üç ayette geçen şekliyle sana ibadet ederim. Yani; Seni severek, Senden umutvar olarak ve korkuyu da elden bırakmayarak Sana ibadet ederim.
İşte bu üç temel ölçü, ibadetin rükünleridir. Bu üçünü Allah'tan başkası adına yapmak ise, Allah'a şirk koşmaktır. Yine bu üç ayet, sadece içerilen üç esastan birine takılıp kalmayı da reddetmektedir.
Örneğin sadece sevgi esasına takılıp da, diğerlerini bırakmak, ya da sadece umutvar olup da, diğer ölçüleri yerine getirmemek, yanlızca korku rüknünü alıp da diğer ikisini hesaba katmamak gibi. İşte kim bu üç temel ölçüden birini bile olsa terkederse, ya da başkası adına yaparsa yüce Allah'a şirk koşmuş olur.
Ayrıca bu ayetler, üç taifeye reddiye içermektedir. Kısaca üç taifeden herbiri yukarıda sunulan üç rükundan yanlızca birer tanesine sahip çıkmaktadırlar.
Örneğin sadece Allah (c.c)'a sevgiyle kullukta bulunurken diğer iki ölçüyü bırakmak gibi. Buna örnek olarak haricileri gösterebiliriz.
"Ancak sana ibadet ederiz ve ancak senden yardım dileriz." ayetlerinde Uluhiyyet tevhidi ile Rububiyet tevhidi yer almaktadır.
"Ancak sana ibadet ederiz" uluhiyet tevhididir ki, ibadet edilecek varlık, olarak Allah'tan başkasını tanımıyoruz demektir.
"Ancak senden yardım dileriz" ayeti de Rububiyyet tevhidini kabullendiğimizi belirtir. Yani tüm varlıkları yetiştirenin, var edenin, imkan sahibi kılanın Allah olduğunu kabul ettiğimizi dile getirir.

"Bize doğru yolu göster." (Fatiha: 1/6)
Bu ayette bid'atçılara reddiye yer almaktadır.Son iki ayet insanların durumlarını bildirir.
"Kendilerine nimet verdiğin kimselerin yolunu isteriz. Gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil." (Fatiha: 1/7)
Yüce Allah burada insanları üç sınıfa ayırmıştır:
1 - Kendilerine nimet verilenler (Nebi, sıddık, şehid ve salihler)
2 - Gazaba uğramış olanlar (Yahudiler)
3 - Sapmış olanlar ( Hristiyanlar vb.)
Gazaba uğrayanlar, amelsiz ilim sahibi olanlardır.
Sapmış olanlar ise, yalnızca ibadet ehli olup da ilimden habersiz olanlardır.
Ayetlerin nüzul sebebi her ne kadar yahudilerle hristiyanlar hakkında olsa da, ayet bu nitelikleri üzerinde bulunduran tüm insanları kapsamaktadır.
Nimet verilenler ise,ilim ve amelin her ikisine birden sahip olanlardır. Allah'a karşı güç ve kuvvet gösterisinde bulunmaktan uzak durulmalıdır. Çünkü nimeti veren Allah'tır.
Allah'ı tam anlamıyla tanımak, her türlü eksikliklerden tenzih etmek, O'nu yüceltmek ve O'na tazimde bulunmak gerekir. Yine ayetten öğrendiğimiz başka bir gerçek de, insanın Rabbini ve bizzat kendisini tanıması gerçeğidir. Madem ki O Rab'dır, o halde mutlaka O'nu rab edinen vardır. Mademki O merhamet edendir, mutlaka bir merhamet olunan vardır. Madem ki ortada bir malik bulunmaktadır, o halde mutlaka O malik'in emrinde olan varlıklar olmalıdır. Madem ki ortada bir kul vardır. Mutlaka onun bir ilahı olmalıdır. Madem ki ortada hidayet eden vardır. Mutlaka bir hidayet olunan bulunmalıdır. Madem ki nimet veren vardır, mutlaka bu nimetleri alan da vardır. Madem ki gazaba uğrayan bir toplum vardır, mutlaka bu durumda gazabta bulunan bir varlık da vardır.