Çevrimdışı
TEVİL KAVRAMI
Tevil ''evvele'' fiilinin mastarı olup dönmek manasına gelmektedir.
Usulu fıkıh alimlerinin ıstılahında ise ''tevil'' açık manadan tercih edilen manaya çevrilen bir kavramdır.Ölye bir delile dayanır ki tercih edilen mana açık manadan daha galip gelir.
Tevil iki kısma ayrılır.Sahih tevil ve batıl tevil.Sahih tevil sahih olması için bazı şartlara dayanır.Zira bu şartlardan birisi olmazsa tevil batıla dönüşür ve kabul edilmez.
1_Tevil edilen lafız tevile elverişli olması gerekir.Yani delaleti zanni olması gerekir.Müfesser veya muhkem naslarda tevil geçerli değildir.Zira tevil ictihadı kabul eden yerlerde olur, delaleti kat'i olan naslarda tevil yoluna başvurmak caiz değildir.
2_Tevilin sahih ve kuvvetli bir delile dayanması gerekir.Böylece lafzi zahir manasından başka manaya çevrilebilsin.Zira asol zahirle amel etmektir.Mesela bir hadiste Allah Resulu s.a.v. :''Ölü,ehlinin ağlamasından dolayı cezalandırılır'' diye buyurmuştur.Aişe r.a. ''Kimse kimseni günahından dolayı sorguya çekilemez'' ayetine dayanarak bu hadisi kabul etmemiştir.
3_Tevil yapan kişi ictihad ehliyetine sahip bir kimse olmalıdır.Yaptığı tevil Arap lügatine ve şer'i örfe adalete uygun olması lazımdır.
4_Tevil kati nasslara muhalif olmamalıdır.
5_Tevil yoluna gitmeyi gerektiren mutlak bir durumun olması gerekir.Mesela nassın zahirinin dinin zaruri olarak bilinmesi gerekn esaslarını ya da bir başka nassın zahirine muhalif olması gerekir ki tevil yoluna başvurulsun ve muhalefet ortadan kaldırılsın.
BATILLIĞI KESİN OLAN TEVİLLERE MİSALLER
1_İslam'a göre imama itaat etmek vacip, imama karşı çıkma ise Kur' an ve sünnetein açık nassları gereği haramdır.İslam alimleri ittifaken şöyle demektedirler:''Kim bir tevile dayanarak imama karşı gelirse o kişi ya da kişiler asi sayılırlar.Tevilleri batıldır.Onları öncelikle imama itaate çağırmak ve şüpheleri def etmek gereklidir.Şayet imama itaat etmezlerse bu kimselerle savaşılır.Ali r.a. nin haricilerle savaşması bunun en güzel örneklerindendir.''
2_Resulullah ın vefatından sonra bazı Arap kabileleri ''Mallarından bir sadaka al ki, bununla kendilerini temizleyip arındırmış olasın.Onlara dua et, Senin duan şüphesiz onlara huzur ve güvendir.: Allah hakkıyla işitendir, bilendir.'' ayetine dayanarak zekatın Resulullah'a verilmesi gerektiğini, Resulullah öldüğü için zekat veremeyeceklerini iddia etmişlerdi.Bilindiği üzere zekatın vacip olduğu Kur'an ve sünnetin açık nassları ile sabittir.Ebu Bekir r.a. böyle bir teville zekat vermeyen kişilerle savaşmış, onların mallarını ganimet olarak almıştır.İşte bu olayda batıl tevile bir örnektir.
3_İlk muhacirlerden bir sahabe içki içmi ve Ömer r.a. ona kırk değnek vurulmasını emretmiştir.Sahabe: ''Bana vuramazsınız aramızda Allah'ın kitabı var'' der.Ömer r.a.:''Hangi kitap içki içen bir kimseye had uygulanmasın diyor?'' deyince, sahabe de şu ayeti delil gösterir:''İman edip salih amel işleyenler, Allah'tan korktukları, imanlarında sebat ettikleri, salih amel işlemeye devam ettikleri, sonra da Allah'tan sakındıkları, imanlarndan ayrılmadıkları, yine Allah'tan korktukları ve iyilikte bulundukları müddetçe, daha önce tattıklarından dolayı kendilerine bir günah yoktur.Allah iyilikte bulunanları sever.'' Daha sonra ise şöyle der:'' Ben bu ayetin mefhumunun altına giriyorum.Zira ben iman etmiş, salih ameller işlemiş, Resulullah s.a.v. ile beraber Bedir,Uhud, Hendek v.s. savaşlarda beraber olmuşum ve bu ayetten anlaşılır ki kim böyle yaparsa içki ona helaldir'' Ömer r.a.:'' Bunun cevabını verin'' dedi.İbn Abbas r.a. ''bu ayet içki haram olmadan evvel içki içen sahabeler hakkında inmiştir.Senin tevilin batıldır'' deyince Ömer r.a.''doğru söyledin.fakat bunun hakkında görüşünüz nedir?'' diye sorar.Ali r.a.:''içki içen sarhoş olur,sarhoş olunca saçmalar, saçmaladığı zaman iftira eder,iftira edenin hakkı 80 değnektir'' dedi.Ömer r.a. bu fetvadan sonra o kişiye 80 değnek vurulmasını emreder.
Tevil kavramı bugün en çok tevil edilen diğer bir anlamıyla tahrif edilen bir kavramdır.Zira bugün tevil ile tahrif tamamen birbirine karışmıştır tevilini yerini tahrif almıştır.Her kesim kendi heva ve hevesine uygun görüşlerin doğru olduğunu isbat saadetinde ayetlere sarılmışlar ve bu ayetleri kendi istedikleri gibi tevil etmeye kalkışmışlardır.Allah Teala'nın kitabı lafzen korunmuş olduğu için bu alanda istedikleri gibi hareket edemeyen batıl ehli, ayetlerin manalarına yönelmişler, bu manaları istedikleri gibi tevil ederek kendi batıl fikirlerini bununlar delillendirmeye çalışmışlardır.Artık durum öyle bir hal almıştır ki, her önüne gelen tevil kapısını çalarak Allah'ın ayetlerini istedikleri yöne çekmektedirler.
Günümüzde tevil baltasıyla tahrif edilen ayet ve hadislere dair verdiğimiz bu örneklerden sonra şunu belirtmek isteriz ki,İslam'da hiçbir şey ölçüsüz değildir.Tevilin de İslam nezdinde bir ölçüsü vardır.Şayet bu ölçüler dahilinde tevil yapılmazsa alimleri Mutezilenin,Haricilerin ve diğer bid'at fırkalarının tevillerini kabul edip onları tekfir etmemişlerdir.Fakat Mucessime,Müşebbihe,Bahaiyye ve Kadiyanilerin tevillerini kabul etmeyip tahrif diye nitelendirmişlerdir ve onları tekfir etmişlerdir.
Burada konuyu kapatmadan önce tevil ile ilgili olarak şu kaideleri hatırlatmakta fayda vardır:
1_Mutlakı mutlak olarak almak gerekir.
2_Haberleri zahiri üzerine almak gerekir.
3_Kelamı mecazla değil hakiki anlamına hamletmek gerek.Ancak karine olduğu zaman mecaz anlamı alınır.
4_Umumu umum olarak almak gerekir.
5_Nas ve Zahir ayetler tevil edilebilir,Muhkem ve Mufesser ayetleri tevil edilemezler.Hatta Zahiri alimleri tevil için Kur'an, sünnet ve icmadan bir delil olması gerektiğini söylerler.Fakat ehli sünnet alimlerinin geneli belirttiğimiz şartlar dahilinde tevili kabul ederler.
Allah'tan bizleri tevil adı altında tahrifte bulunanlardan eylememesini dileriz.
Tevil ''evvele'' fiilinin mastarı olup dönmek manasına gelmektedir.
Usulu fıkıh alimlerinin ıstılahında ise ''tevil'' açık manadan tercih edilen manaya çevrilen bir kavramdır.Ölye bir delile dayanır ki tercih edilen mana açık manadan daha galip gelir.
Tevil iki kısma ayrılır.Sahih tevil ve batıl tevil.Sahih tevil sahih olması için bazı şartlara dayanır.Zira bu şartlardan birisi olmazsa tevil batıla dönüşür ve kabul edilmez.
1_Tevil edilen lafız tevile elverişli olması gerekir.Yani delaleti zanni olması gerekir.Müfesser veya muhkem naslarda tevil geçerli değildir.Zira tevil ictihadı kabul eden yerlerde olur, delaleti kat'i olan naslarda tevil yoluna başvurmak caiz değildir.
2_Tevilin sahih ve kuvvetli bir delile dayanması gerekir.Böylece lafzi zahir manasından başka manaya çevrilebilsin.Zira asol zahirle amel etmektir.Mesela bir hadiste Allah Resulu s.a.v. :''Ölü,ehlinin ağlamasından dolayı cezalandırılır'' diye buyurmuştur.Aişe r.a. ''Kimse kimseni günahından dolayı sorguya çekilemez'' ayetine dayanarak bu hadisi kabul etmemiştir.
3_Tevil yapan kişi ictihad ehliyetine sahip bir kimse olmalıdır.Yaptığı tevil Arap lügatine ve şer'i örfe adalete uygun olması lazımdır.
4_Tevil kati nasslara muhalif olmamalıdır.
5_Tevil yoluna gitmeyi gerektiren mutlak bir durumun olması gerekir.Mesela nassın zahirinin dinin zaruri olarak bilinmesi gerekn esaslarını ya da bir başka nassın zahirine muhalif olması gerekir ki tevil yoluna başvurulsun ve muhalefet ortadan kaldırılsın.
BATILLIĞI KESİN OLAN TEVİLLERE MİSALLER
1_İslam'a göre imama itaat etmek vacip, imama karşı çıkma ise Kur' an ve sünnetein açık nassları gereği haramdır.İslam alimleri ittifaken şöyle demektedirler:''Kim bir tevile dayanarak imama karşı gelirse o kişi ya da kişiler asi sayılırlar.Tevilleri batıldır.Onları öncelikle imama itaate çağırmak ve şüpheleri def etmek gereklidir.Şayet imama itaat etmezlerse bu kimselerle savaşılır.Ali r.a. nin haricilerle savaşması bunun en güzel örneklerindendir.''
2_Resulullah ın vefatından sonra bazı Arap kabileleri ''Mallarından bir sadaka al ki, bununla kendilerini temizleyip arındırmış olasın.Onlara dua et, Senin duan şüphesiz onlara huzur ve güvendir.: Allah hakkıyla işitendir, bilendir.'' ayetine dayanarak zekatın Resulullah'a verilmesi gerektiğini, Resulullah öldüğü için zekat veremeyeceklerini iddia etmişlerdi.Bilindiği üzere zekatın vacip olduğu Kur'an ve sünnetin açık nassları ile sabittir.Ebu Bekir r.a. böyle bir teville zekat vermeyen kişilerle savaşmış, onların mallarını ganimet olarak almıştır.İşte bu olayda batıl tevile bir örnektir.
3_İlk muhacirlerden bir sahabe içki içmi ve Ömer r.a. ona kırk değnek vurulmasını emretmiştir.Sahabe: ''Bana vuramazsınız aramızda Allah'ın kitabı var'' der.Ömer r.a.:''Hangi kitap içki içen bir kimseye had uygulanmasın diyor?'' deyince, sahabe de şu ayeti delil gösterir:''İman edip salih amel işleyenler, Allah'tan korktukları, imanlarında sebat ettikleri, salih amel işlemeye devam ettikleri, sonra da Allah'tan sakındıkları, imanlarndan ayrılmadıkları, yine Allah'tan korktukları ve iyilikte bulundukları müddetçe, daha önce tattıklarından dolayı kendilerine bir günah yoktur.Allah iyilikte bulunanları sever.'' Daha sonra ise şöyle der:'' Ben bu ayetin mefhumunun altına giriyorum.Zira ben iman etmiş, salih ameller işlemiş, Resulullah s.a.v. ile beraber Bedir,Uhud, Hendek v.s. savaşlarda beraber olmuşum ve bu ayetten anlaşılır ki kim böyle yaparsa içki ona helaldir'' Ömer r.a.:'' Bunun cevabını verin'' dedi.İbn Abbas r.a. ''bu ayet içki haram olmadan evvel içki içen sahabeler hakkında inmiştir.Senin tevilin batıldır'' deyince Ömer r.a.''doğru söyledin.fakat bunun hakkında görüşünüz nedir?'' diye sorar.Ali r.a.:''içki içen sarhoş olur,sarhoş olunca saçmalar, saçmaladığı zaman iftira eder,iftira edenin hakkı 80 değnektir'' dedi.Ömer r.a. bu fetvadan sonra o kişiye 80 değnek vurulmasını emreder.
Tevil kavramı bugün en çok tevil edilen diğer bir anlamıyla tahrif edilen bir kavramdır.Zira bugün tevil ile tahrif tamamen birbirine karışmıştır tevilini yerini tahrif almıştır.Her kesim kendi heva ve hevesine uygun görüşlerin doğru olduğunu isbat saadetinde ayetlere sarılmışlar ve bu ayetleri kendi istedikleri gibi tevil etmeye kalkışmışlardır.Allah Teala'nın kitabı lafzen korunmuş olduğu için bu alanda istedikleri gibi hareket edemeyen batıl ehli, ayetlerin manalarına yönelmişler, bu manaları istedikleri gibi tevil ederek kendi batıl fikirlerini bununlar delillendirmeye çalışmışlardır.Artık durum öyle bir hal almıştır ki, her önüne gelen tevil kapısını çalarak Allah'ın ayetlerini istedikleri yöne çekmektedirler.
Günümüzde tevil baltasıyla tahrif edilen ayet ve hadislere dair verdiğimiz bu örneklerden sonra şunu belirtmek isteriz ki,İslam'da hiçbir şey ölçüsüz değildir.Tevilin de İslam nezdinde bir ölçüsü vardır.Şayet bu ölçüler dahilinde tevil yapılmazsa alimleri Mutezilenin,Haricilerin ve diğer bid'at fırkalarının tevillerini kabul edip onları tekfir etmemişlerdir.Fakat Mucessime,Müşebbihe,Bahaiyye ve Kadiyanilerin tevillerini kabul etmeyip tahrif diye nitelendirmişlerdir ve onları tekfir etmişlerdir.
Burada konuyu kapatmadan önce tevil ile ilgili olarak şu kaideleri hatırlatmakta fayda vardır:
1_Mutlakı mutlak olarak almak gerekir.
2_Haberleri zahiri üzerine almak gerekir.
3_Kelamı mecazla değil hakiki anlamına hamletmek gerek.Ancak karine olduğu zaman mecaz anlamı alınır.
4_Umumu umum olarak almak gerekir.
5_Nas ve Zahir ayetler tevil edilebilir,Muhkem ve Mufesser ayetleri tevil edilemezler.Hatta Zahiri alimleri tevil için Kur'an, sünnet ve icmadan bir delil olması gerektiğini söylerler.Fakat ehli sünnet alimlerinin geneli belirttiğimiz şartlar dahilinde tevili kabul ederler.
Allah'tan bizleri tevil adı altında tahrifte bulunanlardan eylememesini dileriz.
