Neler yeni
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler

İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.

Fetva Vermek

EBU HANİFE Çevrimdışı

EBU HANİFE

İslam-tr Mudâvimi
İslam-TR Üyesi
Fetva Vermek

1. Kavramı:

Fetva vermek, ortaya çıkan bir meselenin hükmünü açıklamaktır. Görüldüğü gibi fetva, içtihaddan daha dar kapsamlıdır. Çünkü içtihad, ortaya fiilen çıkan konuların hükmünü belirleme olduğu gibi, henüz ortaya çıkmayan farazi meselelerin hükmünü de belirtmektir. Halbuki fetva, sadece ortaya çıkan meselelerin hükmünü belirtmektir.

2. Fetva Veren Müftülerin Dereceleri:

Tabii ki fetva veren fıkıh alimleri aynı derecede değillerdir. Fetva veren bir müftü:
a. Mutlak müctehid olabilir. Mezheb imamları bunlardandır.
b. Kısmen müctehid olabilir. İbni Teymiye bunlardandır.
c. Müctehid olmayabilir. Bunlardan her birinin kendilerine has şartları olduğu gibi, hepisinin müşterek şartları da vardır. Bunların ortak ve özel sarılarını zikretmeden önce şunu belirtmek gerekir. Fetva veren müftü, Peygamberlerin yaptıkları işin benzerini yapmaktadır. Çünkü Peygamberler, ümmetlerine farz ve mendupları, helal ve haramları açıklamışlardır. Müftüler de peygamberlerin beyan ettikleri hükümleri daha sonra gelen insanlara aktarırlar. Bu itibarla peygamberlerin varisleridirler. Mademki müftüler bu kadar yüksek mevkide bulunuyorlar, mevkilerine layık bir şekilde davranmaları gerekir. Hiç bir zaman heva ve heveslerine kapılmamalılar, öne atılmaları gereken yerlerde öne çıkmalılar, hakkı haykırmaları icab eden yerlerde, kınayanın kınamasından korkmadan onu söylemelidirler. Niyetleri halisane, amelleri salih olmalıdır.

Müftülerde Aranan Müşterek Şartlar:

a. Müftü, verdiği fetva ile kendisi de amel etmelidir. Şayet kendisine ruhsatlar bulur, başkalarına verdiği fetvada zorlukları seçerse, onun adaletini sarsar ve sözünü dinlenmez kılar.
b. Müftü, acele etmemelidir. Mesele hakkında hangi fetvanın doğru olduğuna, vereceği fetvanın ne gibi sonuç doğuracağını, fetva soranın hangi haleti ruhiyede olduğunu düşünmelidir. Bu onun için bir kusur sayılmaz, bilakis bir meziyettir. Ancak âcil konularda mümkün oldukça kısa zamanda fetva vermelidir.
c. Öfkeli iken fetva vermemeli ve insanlar arasında hakemlik yapmamalıdır.

Mutlak Müctehid Olan Müftülerde Aranan Şartlar:

a. Bağımsız müctehid olma şartlarına sahip olmalıdır.
b. Niyeti halisane olmalı.
c. Bilgili, halim, selim, vakarlı ve ağırbaşlı olmalıdır.
d. Fetva verdiği meseleyi iyi bilmeli ve yetenekli biri olmalıdır. Aksi takdirde insanlar onu sakız gibi çiğnerler.
e. İnsanları tanımalı, vereceği fetvanın ne gibi yankıları olacağını basire-tiyle kestirmelidir. Eğer fetvası daha kötü sonuçlara sebep olacaksa onu söylememelidir. Eğer müsbet neticeler doğuracaksa onu vermelidir.
f. İnsanları ne zorluğa koşmalı, ne de çözülür hale getirmelidir. Orta yolu takip etmelidir.
g. Fetvasında azimetlere değil, ruhsatlara öncelik tanımalıdır. Zira Rasulullah (s.a):
"Allah, günahların yapılmasını sevmediği gibi, ruhsatlarının da yapılmasından hoşlanır”[401] buyurmuştur.

Kısmen Müctehid Olan Müftülerde Aranan Özel Şartlar:

Bunların da her hangi bir mezhebe bağımlı kalmaları şart değildir. Çünkü kendileri de kısmen de olsa, müçtehiddirler. Böyle bir müctehid, uygun gördüğü mezhebin görüşünü fetva olarak aktarabilir. Ancak şu şartlara uyması gerekir:
a. Mezheplerden delili zayıf olanı seçmemelidir. öyle ki, o mezhebin alimi, diğerlerinin delilini bilmiş olsaydı, delilinin zayıf olduğunu anlar ve görüşünden dönerdi.
b. Fetvası, insanların faydasına olmalıdır. Yani ifrat ve tefritten kaçınmalıdır. Ne insanları çok zorluğa sürüklemeli, ne de onları gevşetecek bir duruma sevk etmelidir.
c. Fetvayı mezheplerden seçerken, halis bir niyetle seçmeli. Yöneticileri razı etmek için veya insanların heva ve heveslerini okşama maksadıyla seçmemelidir. Yoksa insanları memnun eder ama Rabbini gazablandırır.
d. İhtilaflı konularda cumhurun görüşünü tercih etmelidir.
e. Yine ihtilaflı konularda hem şer'i serif için hem de fetva soran için ihtiyatlı davranmalıdır. Mesela: Bir insan, annesinden sadece bir defa emen hanımla evleneceğinin hükmünü sorduğu zaman, şer'i yönden ihtiyatlı olarak Ebu Hanife'nin ve İmam Malik'in görüşünü fetva olarak vermeli ve bu kadınla evlenemeyeceğini belirtmelidir. Diğer yandan, bir insan annesinden bir defa emen kadınla evlendiğini ondan çocuğu bulunduğunu ve bunun hükmünü sorarsa, burada fetva soran için ihtiyatlı oiur, İmam Şafii'nin görüşünü esas alır ve evliliğin caiz olduğunu bildirir. Zira İmam Şafii süt hükmünün tahakkuk etmesi için beş kere emmeyi şart koşmuştur.

Müçtehid olmayan müftüler.

Bunlar, fetva soranın mezhebindeki tercih edilen görüşü fetva verirler.

Şeyh Hasan karakaya,Fikih usulu
 
Üst Ana Sayfa Alt