Çevrimdışı
"Gıybet, kardeşini hoşuna gitmeyecek şekilde anmandır"
(Tirmizî, Birr, 23; Dârimî, Rikat, 6; Mâlik, Muvatta, Kelâm,10; Ahmed b. Hanbel, II, 384, 386)
Ebu Hureyra (RA), Rasulullah (sav)’den soyle rivayet olunmustur ;
Giybet nedir biliyormusunuz?
Dedilerki; “Allah ve Rasulu daha iyi bilir”.
Bunun uzerine “kardesini hosuna gitmeyen seyle anmandir” buyurdu.
“Ya dedigimiz sey kardesimde varsa, ne buyurursun?” denildi. Aleyhisselam; “Soyledigin sayet onda varsa onu giybet etmis olursun! Eger onda yoksa, bühtan, iftira etmis olursun.”
(müslim)
Bununla ilgili bir hadisde yine;
*Hz. Peygamber (sav) birgun halka oruc tutmalarini emretti ve “Ben izin vermedende hic kimse iftar etmesin” buyurdu. Halk onun emrine uyarak o gunu oruclu gecirdiler. Aksam oldugunda birer ikiser gelerek iftar edebilmek icin Hz. Peygamber’den izin istediler. Hz. Peygamberde onlara izin verdi. Bu arada birisi gelerek; “Ey Allahin Rasulu! Yakinlarindan iki genc kizda bugun oruc tuttular. Ancak gelip senden izin istemeye utaniyorlar. Izin verinde iftar etsinler,”dedi. Hz. Peygamber yuzunu cevirip cevap vermediler. Adam bir kere daha soyledi; Hz. Peygamber yine cevap vermediler. Bu durum 4 kez tekrarlandi. Dorduncude Hz. Peygamber; “Onlar oruc tutmadilar. Butun gun halkin etlerini yiyen bir kimse nasil oruclu olabilirki? Git, onlarin ikisine soyle. Eger gercekten oruc tutup tutmadiklarini ogrenmek istiyorlarsa kussunlar!” buyurdu. Adam gidip Hz. Peygamber’in soylediklerini onlara haber verdi. Onlarda kustular; agizlarindan pihtilasmis kan parcalari geldi. Adam geri gelip durumu Hz. Peygamber’e anlatti. Oda “Nefsimi kudret elinde tutana yemin ederimki eger o parcalar karinlarinda kalmis olsaydi, onlari ancak ates yerdi” buyurdular.
(ebu davud)
* Kizlardan birisi irin, kan ve sari su kustu. Ayrica agzindan birde et parcasi geldi ve kabi yariya kadar doldurdu. Sonrada ikincisi kustu. Oda sari su, cig bir et parcasi ve irin cikardi. Kapda tamamen doldu. Bunun uzerine Hz. Peygamber soyle buyurdular; “Bu iki genc kiz Allahin kendilerine helal kilmis oldugu seyleri yemeyerek oruc tuttular; fakat Allahin haram kilmis oldugu birsey ile iftar ettiler. Biraraya gelerek onun bunun giybetini yapip etini yediler."
(imam ahmed)
Bir baska vakiada ;
Eslem ogullari kabilesinden Maiz, peygamberimize (sav) gelerek zina ettigini itiraf etti ve bu itirafini 4 kez tekrarladi. Her defasinda peygamberimiz (sav) ondan yuzunu ceviriyor, bu isten vazgecmesini temenni ediyordu. Sonunda onun recm edilmesini emreder. Rasulun ashabindan birisinin digerine; “Su kisiye bakinizki, nefsi onu birakmadi. Ta ki kopegin recm edilmesi gibi, recm edildi.” Dedi. Peygamber (sav) onlara birsey demedi bir saat yurudukten sonra, bir merkebin lesinin yanindan gectiki, sismis ve ayaklari havaya kalkmisti. Hz peygamber ; “falan ve filan nerdedir?” diye sordu. Onlar; “Biz burdayiz ya Rasulullah” dediler. Peygamber (sav); “Ininiz bu merkebin lesinden yeyiniz.” Dedi. “Ey Allahin peygamberi, Allah senden razi olsun. Kim bundan yiyebilir?” dediler. Hz. Peygamber; “Sizin, demin kardesinizin aleyhindeki sozleriniz ölunun etini yemekten daha siddetlidir. Nefsimi elinde tutan Allaha yemin ederim, o kisi simdi cennet nehirlerinde yikanmaktadir.” Buyurdu.
( Kenz)
Yine buna benzer bir vakiada, kadin recm ediliyor, muslumanlardan biri; “Bu kadinin amelleri yandi.” Dedi. Hz.peygamber; “Hayir! Hayir! Bu bir kefarettir, yaptiginin kefaretidir. Asil sen simdi isledigin suctan dolayi hesaba cekileceksin.” Buyurdu.
(Kenz)
gıybet eden bir insan gıybet ettiği kimseden helâllik almadıkça bu günahın cezasından kendini kurtaramaz.
Rasul (sav) bununla ilgili soyle buyurdu;
“Kim bir kul hakkı yemişse derhal o kardeşi ile helalleşsin. Çünkü (kıyamet günü) dirhem de geçmez dinar da. Böyle olunca o (hak yiyen) kişinin sevapları alınır o adama yüklenir. Eğer sevapları yoksa o hakkını yediği adamın günahları buna yüklenir.” (Buhari, Rikak, 48)
Siradaki vakiada giybet ettikten sonra gunahin af olunmasi ile ilgili ;
Bir yolculukta adamin biri, Hz.Ebubekir ile Hz.Omer’e hizmet ediyordu. Birgun uykuda kalktiklarinda, adamin hala uyumakta oldugunu gorduler, yemeklerde hazirlanmamisti, kendi aralarinda “Bu kisi amma uykucudur” dediler. Sonrada onu, uyandirip katik istemek uzere, Hz. Peygamber’e yolladilar. Adam oraya varip, “Ey Allahin rasulu, Ebubekir ile Omer’in sana selamlari var, senden katik istiyorlar,” dedi. Hz. Peygamber ise; “Git kendilerine katiga ihtiyaclari olmadigini soyle. Cunku onlar katiklarini yediler” buyurdular. Adam donup, Hz. Peygamberin soylediklerini haber verince, Ebu bekir (ra) ve omer (r.a)’a varip; “Ey Allahin rasulu, biz katik falan yemedik, siz nicin boyle dediniz?” dediler. Hz. Peygamber soyle cevap Verdi; “Siz kardesinizin etini yemedinizmi? Nefsimi kudret elinde tutan’a yemin ederimki, suan onun etini dislerinizin arasinda gormekteyim,” Bunun uzerine ikisi; “Ey Allahin rasulu, bizim icin Allahtan aff talebinde bulun”dediler. Hz. Peygamberde; “Hayir, gidin sizin icin af talebinde bulunmasi icin, o kardesinizden rica edin” buyurdular.
(ibni kesir)
Başkalarına kardeşinin ayıplarını anlatmak onun hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek olduğundan, söylenmesi haram olmuştur. Kaş-göz işareti yapmak, imâ, işaret ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket’de gıybettendir. Meselâ elle birisinin uzun veya kısa boyluluğuna işaret etmek gıybettir.
Hz. Peygamber vefat edecegi hastaliginda hanimlari yanina geldiler. Safiyye Binti Huyey; “Allaha yemin ederimki, Ey Allahin peygamberi, senin hastaliginin bana gecmesini isterdim” dedi. Bunun uzerine diger hanimlari birbirlerine goz kirptilar. Peygamber (sav) boyle yaptiklarini gordu, onlara; ”Agizlarinizi calkalayin!” dedi.
“hangi seyden Ey Allahin peygamberi?” dediler. Hz. Peygamber, “Arkadasiniza goz kirpmanizdan, Allaha yemin ederimki o dogru soyluyor.”
(tabakat)
“Miracda göğüslerinden asılarak azap edilenleri gördüm.Bunlar, kaş göz işaretiyle alay ve gıybet edenlerdir” dendi. Nitekim Kur’anda, [mealen] şöyle buyuruluyor: “İnsanları arkadan çekiştirip, kaş göz ile alay edenlerin vay haline!” [Hümeze1]
(Beyheki)
“insanlar arkasindan cekistirmeyin,jest ve mimiklerle kas goz isaretleri ile bir baskasini hafife almayin,hakaret etmeyin,insanlara kotu lakap takmayin.” (hucurat)
Allah Resulu şöyle buyurur: "Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder"
(Tebarâni).
Resulullah (sav) buyurdular ki: "Kim bir mü`mini bir münafığa (gıybetçiye) karşı himaye ederse, Allah da onun için Kıyamet günü, etini cehennem ateşinden koruyacak bir melek gönderir. Kim de müslümana kötülenmesini dileyerek bir iftira atarsa, Allah onu, kıyamet günü, cehennem köprülerinden birinin üstünde, söylediğinin (günahından paklanıp) çıkıncaya kadar hapseder."
(buhari)
"Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah’da onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder"
(Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya).
(Tirmizî, Birr, 23; Dârimî, Rikat, 6; Mâlik, Muvatta, Kelâm,10; Ahmed b. Hanbel, II, 384, 386)
Ebu Hureyra (RA), Rasulullah (sav)’den soyle rivayet olunmustur ;
Giybet nedir biliyormusunuz?
Dedilerki; “Allah ve Rasulu daha iyi bilir”.
Bunun uzerine “kardesini hosuna gitmeyen seyle anmandir” buyurdu.
“Ya dedigimiz sey kardesimde varsa, ne buyurursun?” denildi. Aleyhisselam; “Soyledigin sayet onda varsa onu giybet etmis olursun! Eger onda yoksa, bühtan, iftira etmis olursun.”
(müslim)
Bununla ilgili bir hadisde yine;
*Hz. Peygamber (sav) birgun halka oruc tutmalarini emretti ve “Ben izin vermedende hic kimse iftar etmesin” buyurdu. Halk onun emrine uyarak o gunu oruclu gecirdiler. Aksam oldugunda birer ikiser gelerek iftar edebilmek icin Hz. Peygamber’den izin istediler. Hz. Peygamberde onlara izin verdi. Bu arada birisi gelerek; “Ey Allahin Rasulu! Yakinlarindan iki genc kizda bugun oruc tuttular. Ancak gelip senden izin istemeye utaniyorlar. Izin verinde iftar etsinler,”dedi. Hz. Peygamber yuzunu cevirip cevap vermediler. Adam bir kere daha soyledi; Hz. Peygamber yine cevap vermediler. Bu durum 4 kez tekrarlandi. Dorduncude Hz. Peygamber; “Onlar oruc tutmadilar. Butun gun halkin etlerini yiyen bir kimse nasil oruclu olabilirki? Git, onlarin ikisine soyle. Eger gercekten oruc tutup tutmadiklarini ogrenmek istiyorlarsa kussunlar!” buyurdu. Adam gidip Hz. Peygamber’in soylediklerini onlara haber verdi. Onlarda kustular; agizlarindan pihtilasmis kan parcalari geldi. Adam geri gelip durumu Hz. Peygamber’e anlatti. Oda “Nefsimi kudret elinde tutana yemin ederimki eger o parcalar karinlarinda kalmis olsaydi, onlari ancak ates yerdi” buyurdular.
(ebu davud)
* Kizlardan birisi irin, kan ve sari su kustu. Ayrica agzindan birde et parcasi geldi ve kabi yariya kadar doldurdu. Sonrada ikincisi kustu. Oda sari su, cig bir et parcasi ve irin cikardi. Kapda tamamen doldu. Bunun uzerine Hz. Peygamber soyle buyurdular; “Bu iki genc kiz Allahin kendilerine helal kilmis oldugu seyleri yemeyerek oruc tuttular; fakat Allahin haram kilmis oldugu birsey ile iftar ettiler. Biraraya gelerek onun bunun giybetini yapip etini yediler."
(imam ahmed)
Bir baska vakiada ;
Eslem ogullari kabilesinden Maiz, peygamberimize (sav) gelerek zina ettigini itiraf etti ve bu itirafini 4 kez tekrarladi. Her defasinda peygamberimiz (sav) ondan yuzunu ceviriyor, bu isten vazgecmesini temenni ediyordu. Sonunda onun recm edilmesini emreder. Rasulun ashabindan birisinin digerine; “Su kisiye bakinizki, nefsi onu birakmadi. Ta ki kopegin recm edilmesi gibi, recm edildi.” Dedi. Peygamber (sav) onlara birsey demedi bir saat yurudukten sonra, bir merkebin lesinin yanindan gectiki, sismis ve ayaklari havaya kalkmisti. Hz peygamber ; “falan ve filan nerdedir?” diye sordu. Onlar; “Biz burdayiz ya Rasulullah” dediler. Peygamber (sav); “Ininiz bu merkebin lesinden yeyiniz.” Dedi. “Ey Allahin peygamberi, Allah senden razi olsun. Kim bundan yiyebilir?” dediler. Hz. Peygamber; “Sizin, demin kardesinizin aleyhindeki sozleriniz ölunun etini yemekten daha siddetlidir. Nefsimi elinde tutan Allaha yemin ederim, o kisi simdi cennet nehirlerinde yikanmaktadir.” Buyurdu.
( Kenz)
Yine buna benzer bir vakiada, kadin recm ediliyor, muslumanlardan biri; “Bu kadinin amelleri yandi.” Dedi. Hz.peygamber; “Hayir! Hayir! Bu bir kefarettir, yaptiginin kefaretidir. Asil sen simdi isledigin suctan dolayi hesaba cekileceksin.” Buyurdu.
(Kenz)
gıybet eden bir insan gıybet ettiği kimseden helâllik almadıkça bu günahın cezasından kendini kurtaramaz.
Rasul (sav) bununla ilgili soyle buyurdu;
“Kim bir kul hakkı yemişse derhal o kardeşi ile helalleşsin. Çünkü (kıyamet günü) dirhem de geçmez dinar da. Böyle olunca o (hak yiyen) kişinin sevapları alınır o adama yüklenir. Eğer sevapları yoksa o hakkını yediği adamın günahları buna yüklenir.” (Buhari, Rikak, 48)
Siradaki vakiada giybet ettikten sonra gunahin af olunmasi ile ilgili ;
Bir yolculukta adamin biri, Hz.Ebubekir ile Hz.Omer’e hizmet ediyordu. Birgun uykuda kalktiklarinda, adamin hala uyumakta oldugunu gorduler, yemeklerde hazirlanmamisti, kendi aralarinda “Bu kisi amma uykucudur” dediler. Sonrada onu, uyandirip katik istemek uzere, Hz. Peygamber’e yolladilar. Adam oraya varip, “Ey Allahin rasulu, Ebubekir ile Omer’in sana selamlari var, senden katik istiyorlar,” dedi. Hz. Peygamber ise; “Git kendilerine katiga ihtiyaclari olmadigini soyle. Cunku onlar katiklarini yediler” buyurdular. Adam donup, Hz. Peygamberin soylediklerini haber verince, Ebu bekir (ra) ve omer (r.a)’a varip; “Ey Allahin rasulu, biz katik falan yemedik, siz nicin boyle dediniz?” dediler. Hz. Peygamber soyle cevap Verdi; “Siz kardesinizin etini yemedinizmi? Nefsimi kudret elinde tutan’a yemin ederimki, suan onun etini dislerinizin arasinda gormekteyim,” Bunun uzerine ikisi; “Ey Allahin rasulu, bizim icin Allahtan aff talebinde bulun”dediler. Hz. Peygamberde; “Hayir, gidin sizin icin af talebinde bulunmasi icin, o kardesinizden rica edin” buyurdular.
(ibni kesir)
Başkalarına kardeşinin ayıplarını anlatmak onun hoşuna gitmeyecek şeyleri söylemek olduğundan, söylenmesi haram olmuştur. Kaş-göz işareti yapmak, imâ, işaret ve yazı gibi gıybet anlamı ifade eden her hareket’de gıybettendir. Meselâ elle birisinin uzun veya kısa boyluluğuna işaret etmek gıybettir.
Hz. Peygamber vefat edecegi hastaliginda hanimlari yanina geldiler. Safiyye Binti Huyey; “Allaha yemin ederimki, Ey Allahin peygamberi, senin hastaliginin bana gecmesini isterdim” dedi. Bunun uzerine diger hanimlari birbirlerine goz kirptilar. Peygamber (sav) boyle yaptiklarini gordu, onlara; ”Agizlarinizi calkalayin!” dedi.
“hangi seyden Ey Allahin peygamberi?” dediler. Hz. Peygamber, “Arkadasiniza goz kirpmanizdan, Allaha yemin ederimki o dogru soyluyor.”
(tabakat)
“Miracda göğüslerinden asılarak azap edilenleri gördüm.Bunlar, kaş göz işaretiyle alay ve gıybet edenlerdir” dendi. Nitekim Kur’anda, [mealen] şöyle buyuruluyor: “İnsanları arkadan çekiştirip, kaş göz ile alay edenlerin vay haline!” [Hümeze1]
(Beyheki)
“insanlar arkasindan cekistirmeyin,jest ve mimiklerle kas goz isaretleri ile bir baskasini hafife almayin,hakaret etmeyin,insanlara kotu lakap takmayin.” (hucurat)
Allah Resulu şöyle buyurur: "Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder"
(Tebarâni).
Resulullah (sav) buyurdular ki: "Kim bir mü`mini bir münafığa (gıybetçiye) karşı himaye ederse, Allah da onun için Kıyamet günü, etini cehennem ateşinden koruyacak bir melek gönderir. Kim de müslümana kötülenmesini dileyerek bir iftira atarsa, Allah onu, kıyamet günü, cehennem köprülerinden birinin üstünde, söylediğinin (günahından paklanıp) çıkıncaya kadar hapseder."
(buhari)
"Ey kalbiyle değil, sadece diliyle iman edenler topluluğu! Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah’da onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder"
(Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya).
