Çevrimdışı
Hanımların Namazı Cemaatle Kılması
Hanımların namazı cemaatle kılması vacip değildir. Bu konuda alimler icma etmiştir. Ancak hanımların cemaate katılması caizdir ve bu hususta hiçbir ihtilaf söz konusu değildir.
Hanımların cemaatle namaz kılması iki şekilde olabilir;
1.HANIMLARIN, HANIM İMAM ÖNDERLİĞİNDE NAMAZ KILMASI:
Hanımların, kendilerine imamlık yapacak bir hanımın önderliğinde cemaat olarak namaz kılmaları üç nedenle caizdir. Bunlar;
1.Cemaatle namaz kılmanın faziletini bildiren hadisler ‘genel lafızlarla’ nakledilmiştir. Örneğin, Peygamberimiz (sav); “Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir” (Buhari, 645;Müslim,650) buyurmuştur.
2.Hanımların, hanımlara namaz kıldırmasını yasaklayan hiçbir nas bulunmamaktadır.
3.Ümmü Seleme, Aişe (r.a) gibi bazı sahabe hanımların uygulamaları, hanımların hanımlara imamlık yapabileceğini göstermektedir.
Rîta el-Hanefiyye; Aişe (r.a)’ın kendilerine aralarında durarak farz namaz kıldırdığını rivayet etmiştir. (Abdurrezzak, el-Musannef, 3/141;Darekutni, 1/404; Beyhaki, 3/131. Varyantlarıyla birlikte ‘sahih’tir.)
Ammâr ed-Dühenî, kabilesi arasında ‘Huceyra’ denilen bir hanımdan naklediyor; ‘Ümmü Seleme (r.a) hanımlara namazda aralarında durarak, imamlık yapmıştır.’ (Abdurrezzak, el-Musannef, 3/140; Beyhaki, 3/131; Şafii, Müsned,53; Darekutni, 1/405; Varyantlarıyla birlikte ‘sahih’tir.)
Hanımların Arasında İmamlığa En Fazla Kim Hak Sahibidir
Hanımlar arasında Allah’ın kitabını en iyi okuyan, hanımlara imamlık yapmaya en fazla hak sahibi olandır. Kıraatte bütün hanımlar eşit seviyede ise, hadis bilgisine en fazla sahip olan hanım imamlığa hak sahibi olur.
Eğer hanımlar, namazı, bir hanımın evinde kılacaklarsa, o evin sahibi imamlık hakkına sahiptir. Bir başka hanım, ancak ev sahibi hanımın izniyle imamlık yapabilir.
Ebu Mesud el-Ensari (r.a) anlatıyor; Rasulullah (sav); ‘Cemaate, Allah’ın kitabını en iyi bilenler imam olur. Eğer kıraatte aynı seviyedelerse, sünneti en iyi bilenleri; sünnet bilgisinde eşitseler, hicret itibariyle en kıdemlileri; hicrette de eşitseler, İslam’ı kabulde en kıdemlileri imam olur. Hiç kimse, başkasının idaresindeki bir yerde, ona imam olmasın! Hiç kimse, başkasının evinde onun izni olmaksızın yaygısının üzerine oturmasın!’ buyurmuştur. (Müslim,673)
Hanımlara İmamlık Yapan Hanımın Namaz Esnasındaki Yeri
İmamlık yapan hanım, hanımların arasında durarak onlara kıldırır; öne çıkmaz. Aişe ve Ümmü Seleme (r.a)’ların yaptıkları gibi. Selef alimlerin birçoğunun görüşü bu yöndedir.
Hanımlar İçin En Hayırlı Saf
Erkeklerden ayrı ve uzakta kılan hanımlar, kendi aralarında cemaat oldukları zaman, en hayırlı saf ilk saftır. Daha sonra da diğer saflardır. Çünkü Rasulullah (sav) ‘Allah ve melekler ilk saftakilere salavat getirirler/hayırla anarlar.’ buyurmuştur.(Ebu Davud,650; Nesai, 2/90; Sahih senedle rivayet edilmiştir)
Ancak erkeklerin arkasında cemaate katılmışlarsa, hanımlar için en arka saf en hayırlısı, en ön saf ise, sevabı en az olanıdır. Yeri geldiğinde bu konu izah edilecektir.
Hanımlara Namaz Kıldıran Hanım, Namazdaki Kıraatini Cehri/Sesli Yapabilir Mi?
Yabancı erkeklerin bulunmadığı ortamda veya orada bulunan erkeklerin mahremi ise, kıraatini sesli yapabilir. (İbn Kudame, el-Muğni, 2/202)
2.HANIMLARIN ERKEKLERİN ARKASINDA NAMAZ KILMASI:
Hanımların, erkeklerin arkasında cemaate tabi olarak namaz kılması caizdir. Enes (r.a) anlatıyor; ‘Bizim evde, Peygamber (sav)’in arkasında ben ve bir yetim namaz kıldık. Annem Ümmü Süleym de bizim arkamızda namaza durmuştu.’ (Buhari, 727; Müslim, 658; Ebu Davud, 612; Nesai,2/85)
Ümmü Seleme (r.a) anlatıyor; ‘Rasulullah (sav) namazı bitirip selam verdiğinde, hanımlar kalkıp giderlerdi; fakat kendisi kalkmadan önce birazcık beklerdi.’ (Buhari, 870; Ebu Davud, 1040; Nesai, 2/66; İbn Mace, 932)
Bu iki hadisten ve bu konudaki diğer rivayetlerden, şu iki sonuç elde edilmektedir:
1.Hanımların, erkeklerin safları arkasında cemaate katılması caizdir.
2.Bir hanım yalnız olarak, en arka safta erkeklerin arkasında durup, imama uyabilir. Mahremi olan erkekle birlikte yalnız olarak namaz kılan hanım, mahreminin arkasında durarak namaz kılar.
Erkeklerle aynı safta veya erkeklerin önünde namaza duran hanımların –sahih görüşe göre- namazı bozulur. Ancak zaruret durumunda veya farkında olmaması halinde namazı bozulmaz. –En doğrusunu Allah bilir.-
Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre kadınların erkeklerle aynı safta veya erkeğin önünde durması nedeniyle namaz bozulmaz. Ancak kasıtlı olarak böyle yapanlar günahkar olur.
Hanefi mezhebine göre, yabancı kadın ve erkeğin namazda yan yana durmaları halinde, bu süre, kıyam veya rükû gibi bir rükûn miktarı olması durumunda namaz bozulur. Bir rükün miktarından az olan sürede bozulmaz. Bu konuda dokuz şart zikredilmiştir. (Bkz.el-Cehiri, el-Mezahibu’l-Erbaa, 1/263. Çev.)
Hatırlatmalar:
1.Bir adamın hanımıyla veya mahremlerinden bir kadınla namaz kılması caizdir. Bu konuda hiçbir farklı görüş yoktur. Çünkü namaz dışında da bu hanımlarla yalnız kalması caizdir.
2.Bir adamın, yabancı bir kadına yalnız bir ortamda namaz kıldırması caiz değildir. Çünkü Peygamberimiz (sav) ‘Hiçbir adam, asla (yabancı) bir kadınla yalnız kalmasın. Çünkü üçüncüleri şeytan olur.’ buyurmuştur. (Tirmizi, 1171; Ahmed, 178; Sahih senedle rivayet edilmiştir.)
3.Bir adamın, hanımlar cemaatine imamlık yapması caizdir. Çünkü hanımların toplu halde bulunmaları, halvet/yalnızlık halini önler. Ayrıca bunu yasaklayan hiçbir rivayet de bulunmamaktadır. Bazı selefi salih alimlerin hanımlara imamlık yaptığı rivayet edilmiştir. Fakat bu durum, fitneden emin olunan ortamlarda geçerlidir. Fitne olması durumunda caiz değildir. Çünkü Allah, fesat çıkarılmasından hoşlanmaz.
4.Hanımlar, erkekler safının arkasında namaz kıldıkları zaman, ‘hanımlar için en kötü olan saf, en ön saftır.” (Müslim, 440;Nesai, 2/93;Ebu Davud, 678; Tirmizi, 224; İbn Mace, 1000)
İlk safın hanımlar için en kötü saf olarak tasvir edilmesi, hanımlar için en az sevaplı safın en ön saf olması sebebiyledir. (Çev.)
5.Erkekleri görebilecek bir durumda, erkeklerin arkasında namaz kılan hanımlar, erkeklerin avret mahallini görmemeleri için, erkekler secdeden kalkıp doğrulduktan sonra başlarını kaldırırlar.
Sehl bin Sa’d (r.a) anlatıyorİ; ‘Peygamber (sav)’le namaz kılarken, bazı adamlar, çocuklar gibi, elbiselerini boyunlarına bağlayarak namaz kılıyorlardı. Bu nedenle hanımlara; “Erkekler doğrulup oturuncaya kadar secdeden başınızı kaldırmayınız” denildi.’ (Buhari,326; Müslim, 441; Ebu Davud, 630; Nesai, 766)
6.Erkeklerin arkasında namaz kılan bir kadın, namazda bir eksiklik fark ettiğinde ellerini birbirine vurarak uyarıda bulunur. ‘Subhanallah’ demesi caiz olmaz.
Ebû Mâlik el-Mısrî
Hanımların namazı cemaatle kılması vacip değildir. Bu konuda alimler icma etmiştir. Ancak hanımların cemaate katılması caizdir ve bu hususta hiçbir ihtilaf söz konusu değildir.
Hanımların cemaatle namaz kılması iki şekilde olabilir;
1.HANIMLARIN, HANIM İMAM ÖNDERLİĞİNDE NAMAZ KILMASI:
Hanımların, kendilerine imamlık yapacak bir hanımın önderliğinde cemaat olarak namaz kılmaları üç nedenle caizdir. Bunlar;
1.Cemaatle namaz kılmanın faziletini bildiren hadisler ‘genel lafızlarla’ nakledilmiştir. Örneğin, Peygamberimiz (sav); “Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir” (Buhari, 645;Müslim,650) buyurmuştur.
2.Hanımların, hanımlara namaz kıldırmasını yasaklayan hiçbir nas bulunmamaktadır.
3.Ümmü Seleme, Aişe (r.a) gibi bazı sahabe hanımların uygulamaları, hanımların hanımlara imamlık yapabileceğini göstermektedir.
Rîta el-Hanefiyye; Aişe (r.a)’ın kendilerine aralarında durarak farz namaz kıldırdığını rivayet etmiştir. (Abdurrezzak, el-Musannef, 3/141;Darekutni, 1/404; Beyhaki, 3/131. Varyantlarıyla birlikte ‘sahih’tir.)
Ammâr ed-Dühenî, kabilesi arasında ‘Huceyra’ denilen bir hanımdan naklediyor; ‘Ümmü Seleme (r.a) hanımlara namazda aralarında durarak, imamlık yapmıştır.’ (Abdurrezzak, el-Musannef, 3/140; Beyhaki, 3/131; Şafii, Müsned,53; Darekutni, 1/405; Varyantlarıyla birlikte ‘sahih’tir.)
Hanımların Arasında İmamlığa En Fazla Kim Hak Sahibidir
Hanımlar arasında Allah’ın kitabını en iyi okuyan, hanımlara imamlık yapmaya en fazla hak sahibi olandır. Kıraatte bütün hanımlar eşit seviyede ise, hadis bilgisine en fazla sahip olan hanım imamlığa hak sahibi olur.
Eğer hanımlar, namazı, bir hanımın evinde kılacaklarsa, o evin sahibi imamlık hakkına sahiptir. Bir başka hanım, ancak ev sahibi hanımın izniyle imamlık yapabilir.
Ebu Mesud el-Ensari (r.a) anlatıyor; Rasulullah (sav); ‘Cemaate, Allah’ın kitabını en iyi bilenler imam olur. Eğer kıraatte aynı seviyedelerse, sünneti en iyi bilenleri; sünnet bilgisinde eşitseler, hicret itibariyle en kıdemlileri; hicrette de eşitseler, İslam’ı kabulde en kıdemlileri imam olur. Hiç kimse, başkasının idaresindeki bir yerde, ona imam olmasın! Hiç kimse, başkasının evinde onun izni olmaksızın yaygısının üzerine oturmasın!’ buyurmuştur. (Müslim,673)
Hanımlara İmamlık Yapan Hanımın Namaz Esnasındaki Yeri
İmamlık yapan hanım, hanımların arasında durarak onlara kıldırır; öne çıkmaz. Aişe ve Ümmü Seleme (r.a)’ların yaptıkları gibi. Selef alimlerin birçoğunun görüşü bu yöndedir.
Hanımlar İçin En Hayırlı Saf
Erkeklerden ayrı ve uzakta kılan hanımlar, kendi aralarında cemaat oldukları zaman, en hayırlı saf ilk saftır. Daha sonra da diğer saflardır. Çünkü Rasulullah (sav) ‘Allah ve melekler ilk saftakilere salavat getirirler/hayırla anarlar.’ buyurmuştur.(Ebu Davud,650; Nesai, 2/90; Sahih senedle rivayet edilmiştir)
Ancak erkeklerin arkasında cemaate katılmışlarsa, hanımlar için en arka saf en hayırlısı, en ön saf ise, sevabı en az olanıdır. Yeri geldiğinde bu konu izah edilecektir.
Hanımlara Namaz Kıldıran Hanım, Namazdaki Kıraatini Cehri/Sesli Yapabilir Mi?
Yabancı erkeklerin bulunmadığı ortamda veya orada bulunan erkeklerin mahremi ise, kıraatini sesli yapabilir. (İbn Kudame, el-Muğni, 2/202)
2.HANIMLARIN ERKEKLERİN ARKASINDA NAMAZ KILMASI:
Hanımların, erkeklerin arkasında cemaate tabi olarak namaz kılması caizdir. Enes (r.a) anlatıyor; ‘Bizim evde, Peygamber (sav)’in arkasında ben ve bir yetim namaz kıldık. Annem Ümmü Süleym de bizim arkamızda namaza durmuştu.’ (Buhari, 727; Müslim, 658; Ebu Davud, 612; Nesai,2/85)
Ümmü Seleme (r.a) anlatıyor; ‘Rasulullah (sav) namazı bitirip selam verdiğinde, hanımlar kalkıp giderlerdi; fakat kendisi kalkmadan önce birazcık beklerdi.’ (Buhari, 870; Ebu Davud, 1040; Nesai, 2/66; İbn Mace, 932)
Bu iki hadisten ve bu konudaki diğer rivayetlerden, şu iki sonuç elde edilmektedir:
1.Hanımların, erkeklerin safları arkasında cemaate katılması caizdir.
2.Bir hanım yalnız olarak, en arka safta erkeklerin arkasında durup, imama uyabilir. Mahremi olan erkekle birlikte yalnız olarak namaz kılan hanım, mahreminin arkasında durarak namaz kılar.
Erkeklerle aynı safta veya erkeklerin önünde namaza duran hanımların –sahih görüşe göre- namazı bozulur. Ancak zaruret durumunda veya farkında olmaması halinde namazı bozulmaz. –En doğrusunu Allah bilir.-
Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre kadınların erkeklerle aynı safta veya erkeğin önünde durması nedeniyle namaz bozulmaz. Ancak kasıtlı olarak böyle yapanlar günahkar olur.
Hanefi mezhebine göre, yabancı kadın ve erkeğin namazda yan yana durmaları halinde, bu süre, kıyam veya rükû gibi bir rükûn miktarı olması durumunda namaz bozulur. Bir rükün miktarından az olan sürede bozulmaz. Bu konuda dokuz şart zikredilmiştir. (Bkz.el-Cehiri, el-Mezahibu’l-Erbaa, 1/263. Çev.)
Hatırlatmalar:
1.Bir adamın hanımıyla veya mahremlerinden bir kadınla namaz kılması caizdir. Bu konuda hiçbir farklı görüş yoktur. Çünkü namaz dışında da bu hanımlarla yalnız kalması caizdir.
2.Bir adamın, yabancı bir kadına yalnız bir ortamda namaz kıldırması caiz değildir. Çünkü Peygamberimiz (sav) ‘Hiçbir adam, asla (yabancı) bir kadınla yalnız kalmasın. Çünkü üçüncüleri şeytan olur.’ buyurmuştur. (Tirmizi, 1171; Ahmed, 178; Sahih senedle rivayet edilmiştir.)
3.Bir adamın, hanımlar cemaatine imamlık yapması caizdir. Çünkü hanımların toplu halde bulunmaları, halvet/yalnızlık halini önler. Ayrıca bunu yasaklayan hiçbir rivayet de bulunmamaktadır. Bazı selefi salih alimlerin hanımlara imamlık yaptığı rivayet edilmiştir. Fakat bu durum, fitneden emin olunan ortamlarda geçerlidir. Fitne olması durumunda caiz değildir. Çünkü Allah, fesat çıkarılmasından hoşlanmaz.
4.Hanımlar, erkekler safının arkasında namaz kıldıkları zaman, ‘hanımlar için en kötü olan saf, en ön saftır.” (Müslim, 440;Nesai, 2/93;Ebu Davud, 678; Tirmizi, 224; İbn Mace, 1000)
İlk safın hanımlar için en kötü saf olarak tasvir edilmesi, hanımlar için en az sevaplı safın en ön saf olması sebebiyledir. (Çev.)
5.Erkekleri görebilecek bir durumda, erkeklerin arkasında namaz kılan hanımlar, erkeklerin avret mahallini görmemeleri için, erkekler secdeden kalkıp doğrulduktan sonra başlarını kaldırırlar.
Sehl bin Sa’d (r.a) anlatıyorİ; ‘Peygamber (sav)’le namaz kılarken, bazı adamlar, çocuklar gibi, elbiselerini boyunlarına bağlayarak namaz kılıyorlardı. Bu nedenle hanımlara; “Erkekler doğrulup oturuncaya kadar secdeden başınızı kaldırmayınız” denildi.’ (Buhari,326; Müslim, 441; Ebu Davud, 630; Nesai, 766)
6.Erkeklerin arkasında namaz kılan bir kadın, namazda bir eksiklik fark ettiğinde ellerini birbirine vurarak uyarıda bulunur. ‘Subhanallah’ demesi caiz olmaz.
Ebû Mâlik el-Mısrî
