Çözüldü Namazın Terki Hakkında Alimlerin Görüşleri Nelerdir?

Es selamu aleykum,

benim namazın terki hakkında bir kaç sorum var:

"Beş vakit namazı Allah tealâ kullar üzerine farz kılmıştır. Bunları yerine geti*rip hiç birini kaçırmayan, bu namazların hakkını hafife almayan kimseyi Allah tealâ cennete koymaya söz vermiştir. Fakat bu namazları yerine getirmeyenler hakkında böyle bir sözü yoktur. Dilerse azap eder, dilerse bağışlar."
( Ahmed, Ebu Dâvud, Neseî ve İbn Mace rivayet etmişlerdir. Neylu'l-Eviâr, I, 294)

1) Bu hadis, bir vakit namazı mazeretsiz ve kasten terk edenin kafir olacağı görüşünde olan Hanbeli mezhebinde nasıl yorumlanmıştır?



"Kıyamet gününde kulun ilk he*saba çekileceği husus farz namazdır. Eğer bu namazı tam olarak yerine getirmişse ne güzel! Eğer yerine getirmemişse şöyle denilir:
Bakın bakalım, bunun nafile na*mazı var mıdır?
Eğer nafile namazları varsa, farzların noksanı bu nafilelerle ta*mamlanır. Sonra diğer farzlar için de aynı şeyler yapılır."
( Bu hadisi beş imam rivayet etmiştir. Bu iki hadis konusunda başka hadisler de vardır. Neylu'l-Evtâr, I, 295 vd )

2) Ebu Hanzala'nın bir sohbetinde bu hadisin zayıf olduğunu duydum, bu doğru mu?


Büreyde radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "İkindi namazını terkeden kimsenin işlediği amelleri boşa gider." Buhârî, Mevâkît 15; Müslim, Mesacid: 35)

Abdul*lah b. Ömer (r.a.)’dan nakledilen bir hadis-i şerifte Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurdular: “İkindi namazını kaçıran kimse sanki ailesi ve malı helak edilmiş kimse gibidir.” (Camiu’l Ehadis)

3) Özellikle İkindi namazının terki daha büyük günah olduğu vurgulanıyor, bu durumda diğer vakit namazların terki nasıl küfür olabilir, hepsi aynı derecede olması gerekmez mi? Hanbeli mezhebi bunu nasıl yorumlamış?


4) Bazıları bir vakit mazeretsiz kasten namazı terk edenin kafir olacağını ve bunun Cumhur-u Ulemanın görüşü olduğunu ve Sahabe'nin çoğunluğunun görüşü olduğunu söylüyor, bu doğru mu?

Şimdiden cevaplarınız için Allah razı olsun.

Âleykum selam we rahmetullahi we berakatuh;

Ebu'l-Melîh şöyle demiştir:
Biz bulutlu bir günde Burayde ile gazvede bulunduk.
Burayde şöyle dedi: İkindi namazını tâcîl ediniz. Çünkü Peygamber (s.a.v.): "Herkim ikindi namazını (kasden) terk ederse ameli bâtıl olur" buyurdu
(Buhari, Mevâkit, Bab 16, hadis no 30)

Burayde ibnu'l-Husayb el-Eslemî, hayli rivayetleri olan büyük bir sahâbîdir. 62 hicret yılında Merv'de gazada İken vefat etmiştir. Horasan diyarında en son vefat eden sahâbîdir. Peygamber, Ebû Bekr'le birlikte hicret yolunda iken 70 suvârî ile karşılarına çıkıp, kısa bir kelâmdan sonra müslümân oluşları çok ibretlidir. Medine'ye girişte bayrak açılmasını teklîf edip, sarıktan bir bayrak yaparak, en önde bayrak tutarak yürümüştür.
Bulutlu günde tâcîlin hikmeti, güneşin görülmemesinden dolayı namazı muhtar vakitten sonraya bırakmak yâhud farkında olmaksızın güneşin batmasına kavuşmak korkusudur.
Âsîleri tekfir eden Haricîler, bu hadîsi kendilerine sened edinerek: Her kim îmân edilecek şey'e küfr eder tasdik etmezse ameli heba olur" (Mâide:5) âyetini tefsîr eden hadîslerden sayarlar.
Hâlbuki iş onların dedikleri gibi olursa, âyetin mefhûmu ile hadîsin mantuku muteânz çıkar. Çünkü âyetin mefhûmu "îmân edilecek şey'e kâfir olmayanın ameli bâtıl olmaz" iken, hadîsin mantuku: "İkindi namazının farzlığına îmân ettiği hâlde terkeden kimsenin ameli bâtıl olur" sûretindedir. O hâlde bu hadîsi şöyle têvîl etmek gerekir:
Bu namazı terkedenin amelinin sevabı -sonradan kaza etse bile- heder olur, yâhud azalır, yâhud diğer sâlih amellerinin sevâbları kendisine ancak tevbe etmesiyle verilir. Yâhud da meleklerin güzel şahadetinden mahrum kalır, gibi zecr ve teşdîdi hâiz mânâlarla têvîl gibi. (İbn Haccr ve Aynî)

Bugün size iyi ve temiz nimetler helâl kılınmıştır. Kendilerine kitab verilenlerin yiyeceği size helâldir; sizin yiyeceğiniz de onlara helâldir. Gayri meşrû ilişkide bulunmak veya gizli dost tutmak şeklinde değil de meşrû bir nikâhla evlenmek şartıyla mûmin kadınlardan iffetli olanlar ile sizden önce kendilerine kitab verilenlerden iffetli kadınlar -mehirlerini verdiğiniz takdirde- size helâldir. Kim inanmayı reddederse ameli kesinlikle boşa gider. O, âhirette de hüsrana uğrayanlardandır. (Maide 5)


Bu hadis, ikindi namazının önemini ve faziletini, alış veriş, iş güç ve ticaret gibi birtakım meşguliyetler sebeb gösterilerek terk edilmemesi göstermektedir. İkindi namazını terk eden kimsenin, işlediği amelinin boşa gitmesi demek, bu namazı terk edenin işlediği amellerin sevabının heder olması veya azalması demektir. Bunu, ikindi namazını terk ettiği gün işlediği amellerin sevabı azalır tarzında anlayanlar da olmuştur. İbni Melek (Rahmetullahi Aleyh), bununla kastedilen anlamın ikindi namazını kılmayan kimsenin geçmişteki bütün amellerinin boşa gitmesi demek olmadığını özellikle belirtmiş ve buna delil olarak da Allah-u Teâlâ’nın:
“Sizden kim dininden döner ve kâfir olarak ölürse, işte onların bütün yaptıkları dünyada da ahirette de boşa çıkmıştır ve onlar ateş halkıdır, orada ebedî kalacaklardır.” Bakara 217. ayetini zikretmiş.
Bütün amelleri boşa gideren şeyin sadece dinden dönmek ve kâfir olarak ölmek olduğunu ifade etmiştir. Yoksa Hariciler’in iddia ettiği gibi, böyle hadisler, büyük günah işleyenin kâfir sayılmasının veya Mûtezile’nin iddia ettiği gibi büyük günahların salih amelleri boşa çıkaracağının veya iptal edeceğinin delili değildir.
Bu hadisten şu dört şeyi anlamamız gerekir;
1) Namazları terk etmek, haram olan büyük günahlardandır. Özellikle ikindi namazını terk etmenin daha büyük bir haram olduğu sahih rivayetlerle sabittir.
2) Namazı inkâr ederek terk eden kâfir olur; inkâr etmediği halde ihmal ederek kılmayan büyük günah işlemiş olur.
3) Ehl-i sünnet mezheplerinin itikadına göre, büyük günah işlemek insanı dinden çıkarıp kâfir kılmadığı gibi, büyük günahlar bütün salih amellerin sevabını da ortadan kaldırmaz.
4) Bir günün ikindi namazını terk eden kimsenin o günkü ameli noksan olduğu için, günlük sevabı da noksan olur.


Namazı Terk Etmenin Hükmü
İlmi Konu - Namazı Terk Etmenin (Kılmayanın) Hükmü