Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
en son paylaşılan hadis hakkında bir kaç sorum olacaktı hadis konusunu öğrenmek için sahabe olan ravi peygamberin yanında savaşlara katılmış mı müslüman olarak bir de ahmed bin hanbel direk amr b. şuayb ile görüşüp mü öğrenmiş bu hadisi yoksa başka aracılar da var mı?
en son paylaşılan hadis hakkında bir kaç sorum olacaktı hadis konusunu öğrenmek için sahabe olan ravi peygamberin yanında savaşlara katılmış mı müslüman olarak bir de ahmed bin hanbel direk amr b. şuayb ile görüşüp mü öğrenmiş bu hadisi yoksa başka aracılar da var mı?
Sahabe ravi:Abdullah b. Amr b. el-Âs (رضي الله عنهما)
Babası Amr b. el-Âs, Mekke’nin fethi öncesinde Müslüman oldu (Hicret’in 8. yılı civarı). Abdullah da babasıyla birlikte Müslüman oldu.
Savaşlara katılımı: Uhud, Bedir gibi erken dönem savaşlara katılmadı çünkü o zaman henüz Müslüman değildi. Ancak Müslüman olduktan sonra özellikle Huneyn ve sonrası gazvelerde bulundu.
En önemli özelliklerinden biri, Peygamber (s.a.v.)’den izin alarak hadisleri yazmasıdır. “Sahîfetu Sâdıka” isimli bir hadis mecmuası vardır.
2. Ahmed b. Hanbel bu hadisi doğrudan Amr b. Şuayb’dan mı aldı?
Hayır. Müsned-i Ahmed’deki rivayet zinciri şu şekilde işler (örnek bir senet üzerinden):
Ahmed b. Hanbel → kendi hocası (örneğin: Süfyân b. Uyeyne veya başka bir muhaddis) → ondan önceki ravi → … → Amr b. Şuayb → babası (Şuayb b. Muhammed) → dedesi (Abdullah b. Amr) → Peygamber (s.a.v.).
Yani Ahmed b. Hanbel Amr b. Şuayb ile doğrudan görüşmüş değildir, çünkü aralarında yaklaşık 130 yıl vardır. Ahmed (H. 164–241), Amr b. Şuayb ise tâbiîn döneminin başlarında yaşamış ve H. 118 civarı vefat etmiştir.
Ahmed b. Hanbel bu rivayetleri, kendi hocaları aracılığıyla isnad zincirinde nakletmiştir. Müsned’de senet baştan sona verildiği için hangi hocasından aldığı bellidir.
3. Özet
Sahabe ravi: Abdullah b. Amr b. el-Âs — Müslüman olduktan sonra Peygamber’le bazı savaşlara katıldı, hadisleri yazmasıyla meşhur.
Ahmed b. Hanbel: Bu hadisi doğrudan Amr b. Şuayb’dan değil, arada birkaç ravi aracılığıyla aldı.
İsnad mantığı: Rivayetler, kuşaklar arasındaki tüm aktarıcılar (raviler) zincirlenerek aktarılır. Bu zincir sened diye adlandırılır.
6580-Abdullah bin Amr'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasûlullah (sav), cehennemlikler konusunda şöyle buyurdu: “Cehennemlikler, kaba, yaygaracı, kibirli, mal biriktirip cimri davranan kimselerden oluşur."
Ahmed bin Hanbel,Müsned
1. Sened durumu
Bu rivayet Müsned’de genellikle şu şekilde gelir:
أحمد بن حنبل → إسماعيل بن إبراهيم (ابن علية) → أيوب السختياني → نافع بن عمر الجمحي → ابن أبي مليكة → عبد الله بن عمرو بن العاص → النبي ﷺ
6636-Abdullah bin Amr bin Äs’ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: *"Müminlerin ruhları, daha sahipleri birbirlerini görmeden bir günlük mesafede buluşurlar."*
Ahmed bin Hanbel,Müsned
Hadisin hükmü
Heysemî, Mecmaʿuz-Zawāid (7/178)’de bu rivayeti zikretmiş ve isnadındaki ravilerin güvenilir olduğunu belirtmiştir.
Albânî, al-Silsila al-Ṣaḥīḥa’da (hadis no: 2758) rivayetin başka şahitleriyle de geldiğini söyleyip “sahih” hükmü vermiştir.
İbn Hacer ve diğer muhaddisler de manayı destekleyen benzer rivayetler bulunduğunu belirtmişlerdir.
Dolayısıyla bu hadis sahih (veya en azından hasen li-ghayrihî) kabul edilmektedir.
6807-Abdullah bin Amr’ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: "Cehennemden uzaklaşıp cennete girmek isteyen kişi, ölüm anı geldiğinde Allah’a ve âhiret gününe iman eden, kendi için sevdiğini diğer insanlar için de isteyen biri olarak ruhunu teslim etsin."
Ahmed bin Hanbel,Müsned
Hadisin Hükmü
İmam Nevevî, Riyâzu’s-Sâlihîn’de bu hadisi almıştır (Bâb: Birr ve Sıla). Orada sahih hadisler arasına koymuştur.
İbn Hibbân da Sahih’inde (no: 341) aynı lafızla rivayet etmiştir.
Hakim de Müstedrek’te zikretmiş ve “sahih isnadlıdır” demiştir.
Albânî, Sahih el-Camiʿ’de hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.
6840-Abdullah bin Amr’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir: Rasûlullah (sav): “Kişinin anne-babasına sövmesi büyük günahlardandır" buyurdu. “Kişi, anne-babasına nasıl söver ki?" diye sorulunca da: “Birinin babasına söver, o da kendi babasına Söverek karşılık verir. Yine birinin annesine söver, o da kendi annesine söverek karşılık verir" buyurdu.
6845-Amr bin Şuayb, babasından, o da dedesinin şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Bir grup insan, Rasûlullah’ın (sav) kapısının önünde oturuyorlardı. Kimileri: “Allah şöyle şöyle buyurmuyor mu?" derken, diğerleri de: “Peki, Allah böyle böyle buyurmuyor mu?" diyerek tartışıyorlardı.(Diğer bir rivayette konu kader ile ilgiliydi.)Rasûlullah (sav) bu sözleri işitince dışarıya çıktı. Öfkeden dolayı yüzü nar gibi kızarmıştı. Çıktıktan sonra da şöyle buyurdu: “Sizden yapmanız istenen, size emredilen şey bu mu? Allah’ın Kitabı’nın bazı âyetlerini bazılarıyla karşı karşıya getirmek mi? Sizden öncekiler, böylesi bir şeyden dolayı helâk oldular. Bu tür şeyleri tartışmanızın size bir faydası yok. Siz, size emredilen şeylere bakın ve onları yerine getirin. Size yasaklanan şeylerden de uzak durun."
Ahmed b. Hanbel, Müsned
Sened Tahlili
Amr b. Shuayb → babası Shuayb → dedesi Abdullah b. Amr b. As zinciri, hadisçiler arasında bilinen bir silsiledir.
Bu isnad hakkında âlimlerin görüşü:
İbn معين, Ahmed b. Hanbel, İbn Medînî, İbn Sa’d gibi birçok imam bu rivayetleri “hasen” kabul etmiştir.
Bazı muhaddisler ise “ihticâc için kullanılabilir, fakat tek başına sahih derecesinde değildir” demiştir.
El-Arnaût, Müsned tahkikinde bu hadisin senedini “hasen li-gayrih” (desteklerle birlikte hasen) olarak değerlendirmiştir.
Hüküm
Hadis sened açısından hasen derecesindedir (Ahmed, Ebû Dâvûd [4603], Tirmizî [2950], İbn Mâce [85]’de de benzeri rivayetler vardır).
Mana olarak da çok sağlamdır; çünkü aynı uyarı başka sahih hadislerde de geçmektedir (ör. “Kur’an hakkında tartışmayın; zira onun bazıları bazılarını yalanlar gibi görünür.”).
6901-Amr bin Şuayb, babasından, o da dedesinden şunu rivayet etmiştir: Rasûlullaha, (sav), kollarında altın bilezikler olan iki kadın geldi. Rasûlullah (sav), onlara. “Kıyamet günü Allah’ın size ateşten bilezikler takmasını ister misiniz?” diye sorunca, kadınlar: “Vallahi hayır, ey Allah’ın Rasûlü!" cevabını verdiler. Bunun üzerine Rasûlullah (sav): “O zaman şu elinizdekilerin hakkını (zekâtını) ödeyin" buyurdu.
Ahmed b. Hanbel, Müsned
Sahihlik Durumu
Bu hadis Ahmed’de olduğu gibi Ebû Dâvûd (1563), Nesâî (2479), Tirmizî (637) ve İbn Mâce (637) gibi sünenlerde de rivayet edilmiştir.
İmam Tirmizî hadisi hasen saymıştır.
Şuayb el-Arnaût, Müsned tahkikinde: “isnâduhu hasen” hükmünü vermiştir.
Dolayısıyla hadis hasen li-zâtihî derecesindedir, sahih şahitleriyle desteklenmiştir.
6753-Abdullah bin Amr bin Âs’ın şöyle dediği rivayet edilmiştir: Bir adam: “Ey Allah’ın Rasûlü! En üstün İslamî amel/müslümanca tavır hangisidir?" diye sorunca, Rasûlullah (sav): "Kişinin dilinden ve elinden yana insanların güvende olmasıdır" buyurdu.
Ahmed bin Hanbel, Müsned
Diğer Kaynaklar
Bu rivayet sadece Müsned’de değil:
Buhârî, Îmân 4 (no: 11)
Müslim, Îmân 65 (no: 42)
Nesâî, Îmân 8
Tirmizî, Îmân 12
gibi sahih kaynaklarda da geçmektedir.
Buhârî ve Müslim’deki lafız çok meşhurdur:
«المسلم من سلم المسلمون من لسانه ويده» “Müslüman, insanların dilinden ve elinden güvende olduğu kimsedir.”
7205-Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: “Birbirine söven iki kişiden hangisi önce başladıysa, mazlum olan kişi ileri gitmedikçe sövgülerin hepsi ilk sövene gider." Ahmed bin Hanbel, Müsned
Kaynaklar
Müsned-i Ahmed (c.12, s. 88, tahkik: Şuayb el-Arnaût)
6757-Amr bin Şuayb, babasından, o da dedesinden rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: "Şüphesiz ki Azîz ve Celil Allah katında taşkınlık bakımından insanların en ileri gideni;-haram bölgede birini öldüren -veya birinin katilinden başkasını öldüren-ya da İslam döneminde cahiliye döneminden kalan kan davasını güdüp öldürendir."
Ahmed bin Hanbel, Müsned
Senet durumu:
“Amr b. Şuayb → babası → dedesi” zinciri hadis ilminde ma‘lûm bir senettir. Âlimler bu zincirin hükmünde ihtilaf etmişlerdir:
İmam Ahmed, İbn Hibbân, İbn Abdilberr gibi âlimler bunu hasen derecesinde kabul etmişlerdir.
Bazı muhaddisler ise “babası” ve “dedesi” lafzıyla rivayet edilen bu senetleri isnad açısından biraz daha zayıf görmüş, ancak metinleri başka rivayetlerle desteklenince kabul etmişlerdir.
Metin açısından:
Hadis, hem anlam olarak hem de başka sahih rivayetlerle desteklenmektedir. Mesela Harem bölgesinde adam öldürmenin büyük günahlardan olduğu Sahîh hadislerde geçmektedir.
“Katilinden başkasını öldürmek” ve “Cahiliye kan davası” konuları da sahih hadislerde ve Kur’ân’da (Mâide 32) benzer şekilde yer almaktadır.
Hüküm:
Bu rivayet, senedi itibarıyla hasen li-gayrihî derecesindedir. Yani metin, başka sahih rivayetlerle desteklenmiş ve güvenilir kabul edilmiştir.
7101-Abdullah bin Amr'ın şöyle dediği rivayet edilmiştir: Rasûlullak'a (sav) düğmeleri halis ipekten taylasan/cübbe giymiş bir bedevî geldi ve: “Arkadaşınız (Rasûlullah) babadan oğula çoban olanları yüceltmek, babadan oğula da savaşçı olanları küçük düşürmek istiyor" dedi. Rasûlullah (sav) kızgın bir şekilde kalkıp adamın cübbesinin yakasından tuttu. Kendine doğru çekti ve: “Üzerinde, aklı olmayanların cübbesini görüyorum" buyurdu. Sonra dönüp yerine oturdu ve şöyle devam etti: "Nuh peygamber vefat edeceği zaman iki oğlunu çağırıp onlara şöyle dedi: “Size vasiyetimi kısa bir şekilde açıklayacağım. İki şeyi yapmanızı, iki şeyden de uzak durmanızı istiyorum. _Şirk ve kibirden uzak durmanızı istiyorum_. Yapmanızı istediğim şeylerden biri, *'La ilahe illallah’* demenizdir. Çünkü gökler ile yer içindekilerle birlikte bir kefeye, *'La ilâhe illallah’* sözü de diğer kefeye konsa, *'Lâ ilâhe illallah’* sözü ağır basardı. Gökler ile yer bir halka olsa, bu söz de üzerine konsa bu halkayı ikiye bölerdi. Aynı şekilde daima *“Allah’ı her türlü eksiklikten tenzih eder ve O’na hamd ederim"* demenizi tavsiye ediyorum. Çünkü mahlukatın duası bu şekildedir ve Allah bununla mahlukatını rızıklandırır."
Ahmed bin Hanbel, Müsned
Senet değerlendirmesi:
Atâ b. Yesâr (tabiî, güvenilir) → Abdullah b. Amr b. el-Âs’a ulaşan senet sahihtir.
Bu hadis, hem Müsned Ahmed’de hem de başka hadis kitaplarında (bazı kısımları farklı lafızlarla) rivayet edilmiştir.
Metindeki “Nuh’un vasiyeti” kısmı da ayrıca başka sahih rivayetlerle desteklenmektedir.
Derece:
Âlimler isnadında güvenilir raviler bulunduğu için bu hadisi sahih veya hasen li-zâtihi derecesinde değerlendirmiştir.
Özellikle Atâ b. Yesâr → Abdullah b. Amr → Nebî ﷺ hattı, hadis usulünde sağlam kabul edilir.
حدثا سفيان ، عن أبي الزناد ، عن الأعرج ، عن أبي هريرة ، يبلغ به النبي صلى الله عليه وسلم : " إذا دعا أحدكم فلا يقل : اللهم اغفر لي إن شئت ، ولكن ليغزم بالمنالة ، فه لا مرة له "
7314-Ebu Hureyre’nin ra rivayet ettiğine göre Rasûlullah ( sav ) şöyle buyurdu: “Sizden biri dua ederken: "Allah'ım ! Dilersen beni bağışla” demesin. İstediğini kararlı olarak istesin. Çünkü Allah için bir zorlayıcı yoktur.”
Müsned, Ahmed b. Hanbel
Değerlendirme:
Süfyan burada büyük ihtimalle Süfyan b. Uyeyne’dir; güvenilir ve hâfız bir ravi.
Ebu’z-Zinâd (Abdullah b. Zekvân): Sika (güvenilir).
el-A‘rac (Abdurrahman b. Hürmüz): Sika ve meşhur Medineli tabiî.
Ebu Hureyre: Sahabi.
Bu isnad sahih kabul edilir.
Aynı hadis Buhârî (no: 6339) ve Müslim’de (no: 2679) de sahih olarak geçmektedir.
Hüküm: Hadis, sahih ve ittifakla kabul görmüş bir rivayettir.
7321- Ebu Hureyre ra bildiriyor: Nebi sav: “Benimle insanların örneği, bir ateş yakan kimsenin haline benzer ki, o ateş aydınlandığında kelebekler ve böcekler ısrarla ateşe atlarlar. Ben ise eteğinizden tutup sizi çağırırken, siz ısrarla ateşe (cehenneme) girmeye çalışıyorsunuz."
Ahmed bin Hanbel, Müsned
Değerlendirme:
Bu rivayet sadece Ahmed’de değil, Buhârî (no: 6483) ve Müslim’de (no: 2284) de sahih senetlerle yer alır.
Senedinde Ahmed’in rivayet ettiği tarik de sahih kabul edilir; ravileri güvenilir (ثقات)dir.
Hüküm: Hadis sahihtir ve Buhârî ile Müslim’de müttefekun aleyh olduğu için hükmü kat’îdir.
، عن أبي هريرة قال : قال رسول الله : « إن الله ليرفع الدرجة للعبد الصالح في الجنة فيقول : يا رب ، أني لی هذه ؟ فيقول : باستغفار ولدك لك »
[6333]- Ebu Hureyre -radıyallâhu anh- dedi ki: Rasulullah -sallallâhu aleyhi vesellem- şöyle buyurdu: “Şüphesiz Allah cennette salih kulun derecesini yükseltir. Bunun üzerine: “Rabbim, ben bunu nereden buldum.?” der. Yüce Allah: “Çocuğunun senin için mağfiret dilemesi ile” buyurur."
İbn Kesir, Tûr suresi tefsiri(Ahmed,Müsned)
Ravi halkası:
Ahmed b. Hanbel →
Abdurrahman b. Mehdi (imam, sika) →
Süfyan es-Sevrî (imam, sika, hâfız) →
Abdullah b. İsa (b. Abdirrahman el-Kureşî el-Kûfî, sika) →
Abdullah b. Ebî’l-Ca‘d (tabiî, sika) →
Ebu Hureyre (sahabi, radıyallahu anh)
Hüküm:
Seneddeki raviler güvenilir olduğu için hadis sahih kabul edilir.
Ahmed b. Hanbel dışında rivayet İbn Mâce (no: 3660) ve el-Adabü’l-Müfred’de de geçmektedir.
İbn Kesîr bu hadisi Tûr suresi 21. ayet tefsirinde delil olarak zikretmiştir.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :" عليك بتلاوةِ القرآنِ وذِكرِ اللهِ عزَّ وجلَّ، فإنَّه نورٌ لك في الأرضِ وذُخرٌ لك في السَّماءِ
"المنذري (٦٥٦ هـ)، الترغيب والترهيب ٢/٢٩٨أب
و نعيم (٤٣٠ هـ)، حلية الأولياء ١/٢٢١
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Senin yapman gereken şey; Okuyabildiğin kadar Kur'an oku ve Azîz ve Celil olan Allah'ı an/zikret/gündemde tut.! Zira Allah'ı anmak/zikrullah senin için yeryüzünde nur, göklerde azıktır."
Munziri, Terğib ve Terhib, 2/298
Ebû Nuaym, Hılyetû'l Evliya, 1/221
Kaynaklar:
Targhīb wa Tarhīb (İmam Münzîrî) adlı risalede bu hadise yer verilir.
Hadîsin güvenilirliği hakkında alınan bilgiye göre:
Şeyh Albânî, hadisi “sahih” olarak Silsiletü’s-Sahîha eserinde değerlendirmiştir.sheikh-tawfik.net
Ancak İbn Hibbân gibi hadis kaynakları bu rivayeti doğrudan zayıf veya sahih olarak sınıflandırmamıştır; bunun yerine belirtilen kaynaklarda yer alması sayesinde yaygın olarak kabul görmüştür.
6853-Abdullah bin Amr'ın rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: “Kırk haslet vardır ki, bunların en üstünü (sütünden faydalanmak üzere verilen) ödünç olarak verilen keçidir. Bunlardan bir hasleti, sevabını umarak ve ona vaad edilen şeyi tasdik ederek işleyen kulu, bu sayede Allah cennete koyar."
Ahmed b. Hanbel, Müsned
Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde (c. 11, s. 574, h. no: 6853) rivayet ettiği bu hadis sened açısından hasen derecesinde kabul edilmiştir.
İbn Hibbân hadisi Sahih’ine (no: 463) almış, bu da onun sahih olduğunu düşündüğünü gösterir.
Hakim en-Nîsâbûrî hadisi el-Müstedrek’te sahih olarak nitelemiş ve Zehebî de ona muvafakat etmiştir.
Albânî, hadisi Sahih el-Câmiʿ’de (h. no: 8789) sahih olarak değerlendirmiştir.
7207-Ebu Hureyre’nin rivayet ettiğine göre Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu: “Yalan yere yemin malı sattırır, ancak kazancı yok eder." İbn Cafer'in rivayeti şöyledir: "Kazancın bereketini yok eder."
Ahmed bin Hanbel, Müsned
Bu hadis Ahmed b. Hanbel, Müsned’de geçtiği gibi, başka sahih kaynaklarda da rivayet edilmiştir.
Çevrimdışı
