Parsa isimli üye!!!
Sorumuş olduğun sorunun cevabını aşağıdaki soru ve cevabı okuduğunda inşaallah rahatça anlayabilirsin...
BİR ŞEYİN BİDAT Mİ YOKSA MASLAHAT MI (KAMU YARARINA) OLDUĞUNU NASIL ANLARIZ?
Bidat ve maslahat arasındaki farklar nelerdir? Hangi yönlerden bir birine benzerler ve hangi yönlerden birbirinden ayrılırlar?
Hafız İbni Recep El-Hanbelî kapsayıcı çok güzel bir bidat tarifi yapmıştır: “Dine nisbet edilerek, dinde aslı olmayan sonradan ortaya çıkmış her şey bidattir.”(Cami El-Ulum ve El-Hikem, 2/128)
Bu tarifden de anlaşılacağı üzere bidatin rükunleri vardır:
1-Sonradan ortaya çıkması.
2-Sonradan ortaya çıkmış olan bu şeyin dine nisbet edilmesi.
3-Sonradan ortaya çıkmış olan bu şeyin şer-i bir delilinin olmaması.
İkincisi:
Maslaha lügat olarak: Dünyevi olsun uhrevi olsun menfaat demektir.
Mürsele ise: mutlak (kat-i/kesin) menfaat demektir.
Dini olarak Maslahat-ı Mürsele: Mutlak yararlılık mânâsına gelen bu ifade, usûlcülerin terminolojisinde "Şâri'in, gerçekleşmesi için bir hüküm koymadığı, şerî bir delilin de onun muteber sayılıp sayılmamasını göstermediği nesnedir."
Şeyhul islam İbni Teymiyye (r.a) maslaha mürseleyi şöyle tarif eder: Müctehid kimsenin genel kanaat olarak menfaat getireceğini düşündüğü ve şer-i olarak da bunu iptal eden bir deliliğin olmadığı konulara maslaha mürsele denir. (Mecmu’ Fetava, 11/342)
Üçüncüsü:
Biz burada bidat ve maslaha mürsele arasında farkları şöylece zikredebiliriz:
Şeyh Muhammed bin Hüseyin El-Ciyzani şöyle demiştir:
A-Bidat ve maslaha mürsele şu yönleriyle bir birine benzer:
1- Hem bidat ve hem de maslaha mürsele peygamber efendimiz (s.a.v) döneminde vuku bulmamıştır. Özelliklede bidatlerdeki maslaha mürsele yok idi. Ancak bazı bidatler o dönemde çok az idi. Örneğin: Peygamber efendimiz (s.a.v) ibadetini soran üç kişinin kıssasında olduğu gibi.
2- Genellikle her bidat ve her maslaha mürsele -genelde bidatler de daha çoktur- belirli bir konuya dair bir delil olmamasıdır. Her iki konu için de genel anlamda delil olabilecek deliller alınabilir.
B: Bidat ve maslaha mürsele şu yönleriyle birbirinden farklıdır:
1-Bidat ancak ibadet türü şeylerde kendini gösterir. Yani dini konularda bidatler görülür.
Maslaha mürsele de bunun zıddına genel olarak aklın kabul edeceği, aklın reddetmeyeceği konularda görülür. Yani akla arz edildiği zaman aklın kabul edeceği konularda olur. Maslaha mürselenin ibadetlerde alakası yoktur. Yahut dini olarak yapılan konularla alakası genel olarak yoktur.
2-Bidatlerde başlangıç olarak niyet genellikle Allaha yaklaşma, bu yapılandan ayrılmama, ihmal etmemek üzere yapılır. Zira yapılan bidat, bidat ehlinin kanaatine göre bu yaptıkları bidate ters olan ne varsa hepsine tercih edilen bir ameldir.
Maslaha mürsele ise: Bidatin tersine başlangıç olarak bir niyet içermez ikincil olarak yapılır.
Maslaha mürsele araç ve vesilelerden ibarettir. Çünkü maslaha mürsele şer-i bir maksadın gerçekleşmesi için kullanılır. Bunun delili de; bu kullanılan maslaha mürsele şer-i olarak daha faydalı ve daha uygun yahut zararlı bir başka şey ile kullanılmaz hale gelirse kendisine iltifat edilmez olur.
Bundan dolayıdır ki maslaha mürseleden bir bidatin ortaya çıkması mümkün değildir.
3- Bidatler mükelleflere yükümlülükler ve sıkıntıları beraberinde getirir.
Maslaha mürsele ise: Bunun zıddına mükelleflere daha çok kolaylık ve hafifiletme sağlar, mükelleflerin üzerlerinden zorluğu kaldırır. Yahut mükellefler için zaruri olarak korunması gereken şeylerden bir şeyi korur.
4- Bidatler islam şeriatının maksatlarına terstir. İslam’ın amaçladığı amaçları yıkar atar.
Maslaha mürsele ise: illaki islam şeriatının maksatlarına ters düşmez ve mutlaka şer-i maksatların altına girer. Aksi takdirde zaten maslaha mürsele itibar edilmez.
5- Maslaha mürsele peygamber efendimiz (s.a.v) döneminde olmaması; ihtiyaç duyulduğu içindir. Yahut gerekli olup ihtiyaç duyulurken bu ihtiyacı giderecek şeyin olmamasındandır.
Bidat ise bunun tersine peygamber efendimiz (s.a.v) döneminde gerekli olmasına, gerekçelerin var olmasına rağmen ve hiçbir maninin de olmamasına rağmen yapılmayan şeylerdir.
Kısaca: maslaha mürsele şartları gözetildiğinde, bidatten tamamen ayrılır ve nitekim bidatin zıddıdır. Bu yüzden maslaha mürsele açısından bidat ortaya çıkmaz. Nitekim maslaha mürsele bidate dönüşecek olursa ya fasit yahut ilğa edilmiş bir maslaha mürsele haline dönüşür.(Kavaid ma’rifet El-Bida’, S. 19-20)
