Neler yeni
İslami Forum, Dini Forum, islami site, islami sohbet, radyo, islami bilgiler

İslam-tr.org'a hoş geldiniz! Hemen üye olun ve kendi konularınızı, düşüncelerinizi paylaşarak bu platforma katılın. Oturum açtıktan sonra, İslam dini, tarih ve güncel konularla ilgili paylaşımlarda bulunabilirsiniz.

Uyku Hakkında Çok Önemli Bir Rehber

H Çevrimdışı

hutbetussahra

Hayat, İman ve Cihad...
İslam-TR Üyesi
Başlıksız.png


Uyku Hakkında Çok Önemli Bir Rehber

Selamun aleykum.

Sizlere benim de muzdarip olduğum uykudan kalkma problemi ile ilgili yoğun ilmi ve bilmi araştırmalarım sonucunda ulaştığım veriler ışığında bulduğum optimum çözümler ile bir uyuma ve uyanma rehberi sunmak istiyorum. Eğer bir yanlışım varsa hakkınız helal edin ve belirtin lütfen. Hatam varsa bendendir, isabet ettiysem ALLAH'ın izni iledir.

Uyku hepimizin temel ihtiyacı. Belki de sudan sonraki en temel ihtiyaçlardan birisi. Kimimizin uykusu çok hafifken kimisininki çok ağır olabiliyor. Kimi yastığa başını koyar koymaz uyurken kimi yatakta sabaha kadar döner. Kimimiz çok kolay erken kalkabilirken kimimiz için bu çok zordur. Bu yazıda bu tür farklılıklara rağmen insan fıtratı gereği genel itibarı ile ortak olan özellikler vesilesi ile nasıl daha kolay uyuruz, nasıl uykudan daha çok verim alırız, nasıl daha kolay uyanırız konularına değineceğiz inşaALLAH.


Daha Kolay ve Daha Verimli Uyku

Daha kolay ve daha verimli bir uyku sandığınızdan fazla yarar sağlayabilir. Doğru alınmış bir uykuda vücut kendini yeniler, yeni şeyleri öğrenir, bir sonraki gün daha zinde ve kolay kalkılır, anksiyete, depresyon, kaygı ve stres gibi kötü hisleri azaltır, gün içerisinde daha zor yorulmayı sağlar, pozitif hisleri güçlendirir, daha sabırlı ve sakin olmayı sağlar gibi gibi pek çok artısı vardır. Fakat aynı şekilde yanlış alınmış bir uykununda bir o kadar eksisi var.

İyi bir uyku çekmek için yapmamız gerekenler aslında biraz daha önce başlıyor. Özellike modern dünyada iyi bir uykunun önüne geçen pek çok etken var lakin hepsine bir çözüm vermiş Rabbimiz hamdolsun.

İyi bir uyku çekebilmek için öncesinde yapılması gereken ilk şey yatmadan 2 saat önce yeme-içmeyi kesmektir.
Yatmadan 2 saat önce yemek yemenin kesilmesinin pek çok sebebi var. Bunlara teker teker bakalım ki canımız son birşeyler tıkınmak istediğinde bizi kandıramasın.

1-Yemek yemek enerji verir
Canlıların beslenmeleri sadece hayatta kalmak için değildir. Hayatta kalabilmek ve daha fazlasını yapabilmek için gerekli enerjiyi sağlamaktır. Fakat fazla yemek zararlı olduğu gibi yatmadan 2 saat önce yemek de sağlıklı değildir. Bunun ilk sebebi vücuda sonradan gelen bu ekstra enerjinin sizi uyutmamasıdır. Yemek yemeyi arabaya yakıt almak gibi düşünebilirsiniz. Yakıt olduğu sürece motor çalışacaktır. Bu sebeple vücut bu sonradan gelen ekstra enerjinin bir kısmını harcamadan uyku moduna geçemez. Bu da yatsanız bile uyumakta zorlanacağınız ya da uyusanız bile bu enerji sebebi ile gece tekrar kalkabileceğiniz anlamına gelir. Fakat bu enerjinin bir diğer kötü yanı ise yarına aktarılamaması. Çünkü bu enerji harcanmadan siz rahat yatamayacağınız ya da gece kalkacağınız için bu enreji tükenecek hatta sizi eksi bakiyeye bile düşürecektir. Gece kalkmasanız ve rahat uyusanız bile enerjinin gideceği ve yine eksiye düşeceğiniz bir yer daha var: Metabolizma. Metabolizma (yapım-yıkım) veya istiklâp,[1][2] canlıda yaşamın sürdürülmesi sırasında gerçekleşen tüm kimyasal tepkimelerdir. Fakat bizim burada bahsetmiş olduğmuz kısım metabolizmanın sindirim ile ilgili kısmı.

Digestive_system_diagram_en.svg.png


Yediğimiz yemekleri sindirirken sadece sindirim sistemimiz çalışmaz. Çünkü sindirim sisteminin çalışabilmesi için kan gitmesi, sindirim sonucu elde edilen vitaminlerin, minerallerin toplanması, gerekli enzimlerin salgılanması için dolaşım sistemi de çalışmak zorundadır.

dolasima-190x300.png


Tüm bu ekstra enerji tüketenlerin yanı sıra geceleri insan vücudunun metabolizma hızı da yavaşladığı için süreç tüm gece sürebilir hatta yarın dahi devam edebilir. Çünkü ALLAH(c.c.) geceyi bir dinlenme zamanı yapmıştır. Fakat bizim ağzımıza o son attığımız gece atıştırmalığı vücudun bu hikmete binaen dinlenmesine müsade etmemekte ve onu sürekli çalıştırmaktadır. Peki bu işin bilimsel kısmı idi son cümle hariç. O halde ilimsel boyutuna da biraz bakalım.

Hz. Muhammed(s.a.v.)'in yaşadığı zamandaki arap toplumunda İslamiyet gelmeden önce dahi çok yemek aptallık göstergesi olarak kabul edilirdi. İslamiyet geldikten sonra da İslam çok yemeyi değil aksine az yemeyi teşvik etti. Çünkü İslam Rabbimizin bizler için indirmiş olduğu ve fıtratımıza en uygun olan hak dindir. Bu konuda da İslam'ın güzelliklerini görmek mümkün. Daha metabolizma, tıp ilerlememişken bile insanlar az yemeye teşvik ediliyordu. Hz. Muhammed(s.a.v.)'in ne kadar az yediği herkesçe bilinen bir konudur. Fakat gece namazlarına kalkıp uzun uzun namazlar kıldığı da bilinmektedir. Bu kadar erken kalkıp bu kadar dinç olmasının arkasındaki vesilelerden birinin de az yemesi olduğu sonucuna varmamak için bir sebep yok.

Olayın ilmi boyutuna da baktıktan sonra bu aşamayı bitirip iyi bir uyku çekebilmek için öncesinde yapılması gereken ikinci maddemize geçebiliriz.
İkinci maddemiz yatmadan en az 1 saat önce özellikle tüm ekranlar ve ardından her tür kafa veya vücut yoran eylem bilimsel, ilimsel, fiziksel tüm çalışmaların sonlandırılması. Hadi gelin sebebine birlikte bakalım.

2-Beynin bilgileri işlemek için zamana ihtiyacı vardır
Çoğumuzun başına gelmiştir tam akşam olur gün biter yatmaya gideriz o anda aklımıza gün içindeki bir olay ile ilgili bir detay gelir, bir konu hakkındaki birşey hatırlanır, bir anda dahiyane bir fikir patlak verir ve benzeri durumlar. Hiç sebebini merak ettiniz mi? Aslında sebebi çok basit ve mantıklı. Gün boyunca beynimiz dış dünyadan sürekli iletilere maruz kalır ve bunların tamamını detaylı işleyecek vakti olmaz. Akşam olup beyne gelen iletiler azaldığı veya durduğu zaman beyin gün içerisindeki iletili işlemeye, değerlendirmeye, öğrenmeye başlar. Fakat biz beyne hiç müsade etmediğimiz için beyin bu iş için ancak biz yatağa girince fırsat bulur. Biz uyumaya çalışırken son hız aktif olan beyin gün içerisinde vermediğimiz boşluğun acısını bizi gece geç saatlere kadar düşündürerek çıkartır. Bazen bu durum bununla da kalmaz uyuduğumuz zaman bize sıkıntılı rüyalar olarak geri döner. Bu sepele uykudan en az 1 saat önce beyne gelen iletileri kesmekte fayda var. Fiziksel aktiviteleri kesme sebebimiz ise fiziksel aktivite yaparken dolaşımın hızlanması, tansiyonun yükselmesi gibi sebeplerle vücut ve algılar normalden daha aktif hale gelir ve uyumak için önce bunların normale sonra uyku seviyesine inmesini beklemek durumunda kalırsınız ki bu da geç uyuma ve yorgun kalkma ile sonuçlanır.

İşin ilmi kısmına bakacak olursak Hz. Muhammed(s.a.v.) yatsıdan sonra genelde konuşmazmış bile. Çünkü konuşmak karşılıklı veri alış verişi demektir ki bu da işlenecek daha çok ileti demektir. Ayrıca eskilerin avantajı günümüzün dezavantajı olarak (en azından bu konuda) evlerimizdeki elektrik ve ekranlar var. Bu ekranlardan çıkan mavi ve beyaz ışıklar vücudun biyolojik saatine hala gündüz olduğunu ilettiği için vücut kendini aktif tutar. Bu sebeple yatmadan 1-2 saat önce mum ışığı, turuncu renkli ışıklar ve loş ortamlar tercih edilmesi de vücuda akşam olduğunu anlayıp yavaş yavaş sistemleri kapatmasına katkı sağlayacaktır. Buradan birkez Rabbimizin hikmeti ve merhametine tanık olmuş oluyoruz. Öyleki bizler için ateşi turuncu-kırmızı tonlarda yaratmış ki gece ısınmak için dahi ateş yakılarak uyunsa bu ışığın biyolojik saatimize bir zararı yoktur. Günümüzde alternatif olarak mavi ışığı önleyici gözlükler de kullanılabilir:

gozluk-8-aci-1.jpg


Uyku öncesinde yapabileceğimiz bir diğer güzel şey ise günü ibadet ile bitirme kapsamında Kur'an'ı Kerim okumaktır. Uyku öncesinde yapılacak bu çeşit bir aktivite hem zihni boşaltacak, hem abdestle yatağa girerek sünnete uymamıza vesile olacak, hem beynimize Kur'an'a ve dinimize verdiğimiz önemi vurgulayacak hem de inşaALLAH ecir kazandıracaktır.

Bir diğer uygulamamız yine sünnet olan misvak kullanımı olacaktır. Sünnet oluşu, ağzımızı temizleyerek diş sağlığını koruması, ağzımızdaki kırıntıları vs gidererek ağız kokusunu da önleyerek bizleri rahatlatması ve ayrıca kemirme ihtiyacını da gidererek gece atıştırmalığı yerine çiğnenmesi ile uyumaya yardımcı olacaktır.


Yatmadan önceki tüm hazırlıklarımızın ardından yatma zamanı geldiyse ve yatağa girdiysek uyku verimini arttırmak için yapabileceğimiz bir kaç küçük işlem daha var.

Uykuda kabus görme vs ihtimalini azaltmak, ertesi güne rahat ve huzurlu başlamak için bugünki stresten kurtulmamız şart. Bunun için yegane yöntem tevekküldür. Yattığımız zaman yapabileceğimiz bazı tevekkül zikirleri:

"hasbunallahu ve ni'mel vekil" "حسبنا الله ونعمل نائبا" "Allah bana yeter O, ne güzel bir vekildir"
"Bismillahi tevekkeltü alallah la havle vela kuvvete illa billah" "بسم الله تَوَکَّلتُ علی اللهِ، وَلاَ حول ولا قُوَّة إِلَّا بالله" "Allah'ın adıyla Allah'a tevekkül ettim. Güç ve kuvvet ancak Allah'ın lütfuyladır"
"rabbi yessir velâ tuassir rabbi temmim bil hayr" "رَبِّ يَسِّرْ وَلَا تُعَسِّرْ رَبِّ تَمِّمْ بِالْخَيْرِ" "Rabbim! İşlerimi kolaylaştır, zorlaştırma, Rabbim işlerimi hayırla sonuçlandır"

Ayrıca sünnet olarak yattığımız zaman sanki sabaha çıkamayacakmış gibi Rabbimize tevbe de etmek gerekir. Ayrıca Ayetel Kürsi, Amener Rasulu ve Kafirun surelerini okumak da gerekir. 3 defa Nas-Felak-İhlas okuyup üflemek de sünnettir. Aynı zamandan aşağıdaki duayı da etmek elzemdir:

Ebû Ümâre Berâ İbni Âzib radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

- “Ey falân! Yatağına yattığında şöyle dua et:

Allah’ım! Kendimi sana teslim ettim. Yüzümü sana çevirdim. İşimi sana ısmarladım, işimde sana güvendim. (Rızânı) isteyerek, (azâbından) korkarak sırtımı sana dayadım, sana sığındım. Sana karşı yine senden başka sığınak yoktur. İndirdiğin kitaba ve gönderdiğin peygambere inandım.

Eğer bu duayı yapıp yattığın gece ölürsen, iman üzere ölürsün, ölmez de sabaha çıkarsan hayra kavuşursun.” Buhârî, Vudû 75, Daavât 6; Müslim, Zikr 56-58. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 98.

Tüm bunların ardından tamamen güven içerisinde derin bir uyku çekilebilir. Uyuduğunuz ortamın karanlık olması uyku verimini arttıracaktır. Aynı zamanda üşümemeye de dikkat etmelisiniz zira uyurken zaten vücut ısısı zaten doğal olarak düşer. Eğer siz üşürseniz vücut ısınız normalin de altına düşeceğinden hasta olma ihtimaliniz artacağı gibi kabus görme ve gece uyanma ihtimalleriniz de artacaktır.

Tüm bunların ardınan artık uyuduk ve sıra uyanma aşamasına geldi.



Nasıl Daha Kolay Uyanılır?

Nasıl daha kolay uyanılacağını anlamak için öncelikle uykuyu anlamamız gerekmektedir. Sanılanın aksine uyku basit değil oldukça karmaşık aşamalı ve zamanlı bir sistemdir. Ne zaman uyanıp uyanamayacağınıza siz değil yatmadan önce yaptıklarınız, yatma saati ve koşullarınız, ve biyolojik saatiniz karar verir. Eğer bu karara uymaz ve yanlış bir saatte kalkarsanız ya kalkamazsınız ya da tamamen bitkin ve hiç dinlenememiş halde kalkarsınız.

Çoğumuzun başına gelmiştir kimi zaman erken yatar fakat sabah sanki hiç uyumamış gibi yorgun kalkarız. Ya da bazen çok geç yatar fakat sabah dipçik gibi kalkarız. Hiç nedenini düşündünüz mü? Nedeni dediğimiz gibi uyku öncesi ve sırasındaki faktörler kadar uykunun kendi yapısı ile de alakalı.

Uykunun Anatomisi

Uyku, bilincin değiştiği ve duyusal etkinliğin belirli bir dereceye kadar azaldığı, bilinçli zihinsel etkinliğin durduğu bir haldir. Uykuda kas ve çevre ile etkileşim azalır. Uyku, uyaranlara tepki verme yeteneği açısından uyanıklıktan farklı olsa da aktif beyin kalıplarını içerir ve bu da onu koma veya bilinç bozukluklarından daha duyarlı yapar. Fakat uyku tek aşamalı bir yapı değildir. Aksine REM (rapid eye movement/hızlı göz hareketi)ve NREM(non-REM/REM uykusu olmayan) olarak iki aşamaya ayrılır ve bu iki aşamadan oluşan döngülerden meydana gelir. NREM'de kendi içerisinde 3 parçaya ayrılır. Uykuyu tanımak için bu aşamaları ve bir döngüyü tamamen inceleyelim.

Uykuyu bir deniz gibi düşünebiliriz. Uyku sırasında önce dalar sonra çıkarız. Derindeyken uyanmak zor ve sıkıntılıdır. Yüzeye yakınkan uyanmak ise kolay ve ideal. Yatağa yattık gözlerimizi kapattık ve serüvenimize yani dalışa başladık. İlk durağımız NREM-1

NREM-1
Uykunun ilk aşaması. Tam derin uyumadığınız ama tam uyanık da olmadığınız o aralık. Artı eksi ortalama yaklaşık 5dk sürer. Uykunuzun yaklaşık %5'ini oluşturur. NREM-1 aşamasında beyin yavaşlar, gözler sakinleşir ve kaslar gevşer. Bazen bir anda düşüyormuş veya çarpmış gibi hissettiğiniz yer tam burası. Hazır yeri gelmişken onun da sebebini açıklayayım. Bu hissi beynimiz yapar çünkü öldüğümüzü zannetmekte ve kontrol etmek istemektedir. Aniden uykuya dalmaya başladığınızda beyin öldüğünüzü zannedip size kendinize gelmeniz ve yaşayıp yaşamadığınızı anlamak için sinyal gönderir. Bu da bizlerde bir anda boşluğa düşme hissi yapar.

NREM-2
Sıradaki aşama daha da derine indiğimiz ve uyanmamızın daha da zor olduğu aşamadır. Yaklaşık 25dk sürer fakat her döngüde daha uzun sürecektir. Sabah uykunuzun %50'sini oluşturacaktır. Bu aşamada kalp atışlarınız yavaşlar ve vücut ısınız düşer. Bazı araştırmalar sonucunda kesin olmamakla birlikte bu aşamada beynin yeni bilgileri işleyip neyin kalıp neyin gideceğine karar verdiği sonucuna ulaşılmıştır.

NREM-3
Uykunun en derin anı. Artık denizin tabanındayız. İlk döngüde yaklaşık 50dk sürer ama her döngüde gittikçe kısalır. Bu evrede, kalp ve nefes hızınız en yavaş seviyesindedir. Tüm evreler arasında, bu evre en yüksek uyarılma eşiğine sahiptir, yani dış uyaranların sizi bu durumdan uyandırması en zor olanıdır. Yüksek bir ses bile işe yaramayabilir. Uykunuzun en derin olduğu an tam olarak burası. Fakat en önemli aşamalardan biriside bu. Bu aşamada vücut kendini yeniler ve hafıza ile ilgili ek işleri yapar. Gün içerisindeki anılar uzun vadeli hafızaya taşınır ve beyin yeni anılarla eğitilir. Ayrıca bu aşamada beyin yeni şeyler öğrenmeye hazır hale getirilir.

REM
Her döngünün son aşaması, yüzeye, uyanmaya yakın olduğunuz aşama. İlk döngüde yaklaşık 10dk sürer fakat diğer döngülerde süre gittikçe uzar. Bu da uyku ilerledikçe uyanmanızın neden kolaylaştığını açıklayan etkenlerden biridir. Gecenizin yaklaşık %25'i REM uykusunda geçer. Bu aşamada kalbiniz ve nefes hızınız tekrar artar ve gözleriniz bir yandan diğer yana hızla hareket eder. Ancak vücudunuzun geri kalanı hareketsizdir. Rüya gördüğümüz aşamada bu aşamadır fakat bu aşamanın tamanında rüya gördüğümüz anlamına gelmez. Aslında bu aşamda hareket edememe sebebimiz nörotransmitterlerin ve reseptörlerinin kaslarınızı etkili bir şekilde felç etmesidir. Kulağa korkutucu geliyor. Ancak araştırmalar, mekanizmanın çoğunlukla REM uykusu sırasında gerçekleşen rüyalarınızı gerçekleştirmenizi engellediğini gösteriyor. Yani burada yine Yüce Rabbimiz'in rahmetini görmekteyiz. Rüyadaki şeyleri gerçekten uygulamaya kalkmayalım diye bizlerin haberi bile olmadan bizleri geçici olarak felç eden ve sonra tekrar hareket bahşeden Rabbimize hamdolsun. Ayrıca bu aşamanın bir diğer önemi de gerçek öğrenmedir. Uyanıkken birşeyleri öğrenebiliriz ancak bu eğitimi REM uykusu sırasında hafızaya kaydederiz. Buradan bizlere bir ipucu da çıkıyor. Bugün öğrendiğiniz ve ya tam yapamadığınız birşeyi yarın tekrar deneyin çünkü gece iyi bir uyku aldıysanız iyi bir öğrenim görmüşsünüz demektir. REM'in ayrıca, NREM 3'ün derin sularında kaldıktan sonra bizi daha uyanık bir duruma nazikçe geçirdiği düşünülmektedir.

Her döngü yaklaşık 90 ila 110 dakika sürer ve gecede dört ila altı döngü uyumanız önerilir. Ayrıca ilk uykuya dalmak için de kendinize 15dk ek süre tanımanız gerekir. Sonuç olarak, ne kadar uykuya ihtiyacınız olduğu biraz kişiye özeldir, ancak yaşa göre de değişir. Fakat genel olarak konuşacak olursa bir döngü 90dk'dir ve uyumak için ilk başta 15dk ek süre gerekir. Ayrıca bir gecede en az 4 döngü uyumanız gerekir.

CL_Journal_Content_Difference_between_REM_and_non-REM_sleep_02_820x530_1456d09f-23a9-4c26-97fb...png


Uyku ile ilgili tüm bunları öğrendikten sonra bunu nasıl pratikte uygulayacağımıza gelecek olursak aslında çok kolay. Bunu şu basit formulle yapacağız:

Alarm saati = Yatma Saati + 15dk + (90dk x Döngü Sayısı)

Örneğin saat akşam 22:00'da yattıysanız en erken saat 04:15'e alarm kurmanız önerilir. Bu şekilde dinamik bir alarm sistemi ile biyolojik saatinize de uygun olarak kuracağınız alarmlar sizi zorlamadan kaldıracak ve kalktığınız zaman gayet zinde olacaksınız inşaALLAH. İsteyenler bu konuda hazırlanmış uygulamalara bakabilirler fakat çoğunun ücretli olduğunu, ücretsizlerin ve hatta ücretlilerin bile genelde fake olduğunu unutmamanızı rica ederim.

Bu kadar bilimsel tespitin ardından ilmi açıdan olaya bakacak olursan Hz. Muhammed(s.a.v.)'in yatsıdan sonra yattığı yani saat 21:00-22:00 gibi yattığı ve gece 03:00 gibi kalktığını göz önüne alırsak genel hatlarıyla bilimsel sonuçlarımıza uyduğunu görebiliriz. Ayrıca Hz. Muhammed(s.a.v.)'in gün içerisinde öğle vakti kaylule yaptığını da unutmamak gerek. Zaten bir sonraki değineceğimiz nokta da uyku saatlerimiz.


Uyku İçin En Verimli Saatler

Uyku için en verimli saatler gece 22:00-23:00 ile başlayıp gece 02:00-03:00 aralığıdır. Normal gece uykunuz 1saat=1saat kadar verim verirken bu saat aralığı 1saat=2saat uyku verimliliği verebilmektedir. Bunun bilimsel açıklaması ise o saat aralığında vücudun salgıladığı ve çok önemli olan hormonlar. Aynı zaman öğlen 12:00-13:00 civarlarında yapılacak olan uykunun 1saat=4saat'e kadar verim vereceği de belirtiliyor fakat gece uykusunun yerini almayacağını çünkü bu saatte özel olarak hormon salgılanmadığını ve gecenin özel olarak Rabbimiz tarafından dinlenme zamanı kıldığını unutmamak gerek.

Uyku saatlerini de hallettiğimize göre son olarak uykudan kalktıktan sonra yapmamız gerekenlere geçelim.


Uyandıktan Sonra Yapılması Gerekenler

Uykudan önceki uykuya hazırlık gibi uyandıktan sonra da bir güne hazırlık aşamamız vardır. Bu aynı zamanda uzun vadede erken kalkma konusuna da etki edecektir. Burada biraz işin psikolojik kısmına değinmek gerek. İnsan beyni biraz basit mantıkla çalışır ve tembelliği, kolayı sever. Genelde çok kolay ön yargı besler ve hemen etiket verir. Olumlu veya olumsuz. Örneğin bir insan kaykay sürmeyi ilk deneyişte vs düşerse ve etrafta destekleyecek motive edecek biri ya da bir etken yoksa hatta sadece bir olumsuz etken bile olsa daha ilk düşüşte kaykay'ı kafasında olumsuz etiketler ve ömrü boyunca binmez. Erken kalkmakta ise işler biraz daha farklı. Zaten nefse zor gelen bir eylem olduğundan daha baştan olumsuz bir etken var. Bu sebeple uyku öncesi ve sırasındaki aşamalara özen göstermenin katkılarına ihtiyacımız var. Ayrıca uyku sonrasında da olumlu etkenlere ihtiyacımız var ki beyin erken kalkmayı olumlu etiketlesin ve kendi kendini motive etsin. Ve böylece erken kalkma olayı işkence olmasın hatta kolaylaşsın.

Bu noktada ilk değineceğimiz etken şu. Bizi yatakta tutan en büyük etkenler genelde rahat ve sıcak değil mi? O halde kalkınca kendinizi mutlu edin. Mesela kitap mı okuyacaksınız masa başında vs değil rahat bir koltukta üzerinizde bir kazak vs ile okuyun. Sıcak ve rahat. Ama sakın yatmayın o yola girdiniz mi dönüşü yok :D Ama kendinizi rahatlatın ve sıcak tutun. İlk aşamada asla yoğun birşey yapmayın. Kalkın sabah zikirlerini yapın, sonra çok önemli güne Kur'an ile başlayın ki gün Kur'an ve ibadet ile başlayıp bitsin ki kalplerimizdeki önemi de artsın. Ardından kitap vs okuyun hafif ısınma hareketleri vs yapın uykunuz açılsın. Misvak kullanın o da sünnet. Su için uyanınca su içmek metabolizmayı hızlandırır ve başlatır. Yatmadan öncekinin aksine kalkınca metabolizma bizden taraf :) Bir yürüyüş yapın şekerli birşeyler yiyin için enerji versin sonra artık güne hazırsınız inşaALLAH. Tüm bunlar farkındaysanız rahat, kolay, keyifli ve herkesin işine gelecek şeyler. Böylece erken kalkma beynimizde olumlu bir yer eder ve kalkmak kolaylaşır. Sonrasında zaten tüm bu enerji ile sıkı çalışmazsanız sıkılırsınız ve akşam o enerji sizi uyutmaz yani güne başlamaya hazırsınız hemde hiç olmadığı kadar. Sabah yapılacak zikirlere örnek verdikten sonra aşağıda sadece tüm tüyoları özetleyip konuyu kapatacağım inşaALLAH.

Sabah yapılabilecek zikirler arasında Ayetel Kürsi, Amener Rasulu ve Kafirun surelerini okumak, 3 defa Nas-Felak-İhlas okuyup üflemek yer almaktadır. Ayrıca uyanınca
"inna lillahi ve inna ileyhi raciun" "إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ" "Biz Allah'a aidiz ve kuşkusuz O'na döneceğiz"
ve
"Allah’tan başka hak ilah yoktur. O birdir ve ortağı yoktur. Mülk
O’nundur ve Hamd da O’nadır. O, her şeye gücü yetendir. Allah’ı tüm
noksanlıklardan tenzih ederim. Hamd Allah'adır. Allah’tan başka hak ilah yoktur
ve Allah en büyüktür. Güç ve kuvvet, ancak yüce ve büyük olan Allah’a âittir.
Rabbim! Bana mağfiret eyle (günahlarımı ört)!"

" لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَشَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ، وَلاَحَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، رَبِّ اغْفِرْ ليِ."

zikirlerini yapmak da sünnettir.



KONUNUN ÖZETİ:

İyi bir uykunun pek çok yararı vardır. İyi bir uyku öncesindeki hazırlık, yatılan saat, uyku sırası, uykudan kalkma saati ve kalktıktan sonra yapılanlarla belirlenir. Aşağıda en verimli uyku ve uyanma için ilmi ve bilmi araştırmalar neticesinde varılan ortak sonuçlar yer almaktadır:

Uykudan Önce:
-Yatmadan en az 2 saat önce yeme içmeyi kesmelisiniz.
-Yatmadan en az 1 saat önce tüm fiziksel ve zihinsel aktiviteleri bitirip dinlenmeli ve mavi ışıktan uzak durmalısınız.
-Yatmadan önce abdest almalı ve Kur'an okumalısınız.
-Yatmadan önce misvak kullanmalısınız.

Yatağa Girince:
-Yarına çıkamayacak gibi tevbe etmelisiniz.
-Rabbinize tevekkül etmelisiniz.
-Yatmadan önceki zikir ve sureleri okumalısınız.
-Sıcak ve karanlık bir ortamda yatmalısınız.

Kalkmak İçin:
-Alarm saati = Yatma Saati + 15dk + (90dk x Döngü Sayısı) formulüne uygun kalkmalısınız.
-Doğru saatlerde yatmalısınız.
-Yapabiliyorsanız gün içerisinde öğle vakti en az 30dk uyumalısınız.

Kalkınca:
-Kendiniz sıcak ve rahat tutmalısınız.
-Asla yatmamalı veya uzanmamalısınız.
-Sabah zikir ve surelerini okumalısınız.
-Güne Kur'an ile başlamalısınız.
-Misvak kullanmalısınız.
-Kalkınca 1 bardak ılık-soğuk su içmelisiniz.
-Hafif egzersiz/ısınma yapmalısınız.
-Enerji almak da yardımcı olacaktır.

Evet diyeceklerim bu kadar sorusu vs olan yazabilir. Tamamen ilmi ve bilimsel çerçevede uzun araştırmalar neticesinde vardığım sonuçlardan oluşan bir yazı. İnşaALLAH hayırlara vesile olur Rabbim kabul buyursun. Sizlerde lütfen dua ediniz. ALLAH'a emanet olun. Selamun aleykum. (Yazı kopya vs değildir.)
 
Son düzenleme:
Ummu Aişe Çevrimdışı

Ummu Aişe

حسبنا الله ونعم الوكيل
Site Emektarı
Ekli dosyayı görüntüle 34027

Uyku Hakkında Çok Önemli Bir Rehber

Selamun aleykum.

Sizlere benim de muzdarip olduğum uykudan kalkam problemi ile ilgili yoğun ilmi ve bilmi araştırmalarım sonucunda ulaştığım veriler ışığında bulduğum optimum çözümler ile bir uyuma ve uyanma rehberi sunmak istiyorum. Eğer bir yanlışım varsa hakkınız helal edin ve belirtin lütfen. Hatam varsa bendendir, isabet ettiysem ALLAH'ın izni iledir.

Uyku hepimizin temel ihtiyacı. Belki de sudan sonraki en temel ihtiyaçlardan birisi. Kimimizin uykusu çok hafifken kimisininki çok ağır olabiliyor. Kimi yastığa başını koyar koymaz uyurken kimi yatakta sabaha kadar döner. Kimimiz çok kolay erken kalkabilirken kimimiz için bu çok zordur. Bu yazıda bu tür farklılıklara rağmen insan fıtratı gereği genel itibarı ile ortak olan özellikler vesilesi ile nasıl daha kolay uyuruz, nasıl uykudan daha çok verim alırız, nasıl daha kolay uyanırız konularına değineceğiz inşaALLAH.


Daha Kolay ve Daha Verimli Uyku

Daha kolay ve daha verimli bir uyku sandığınızdan fazla yarar sağlayabilir. Doğru alınmış bir uykuda vücut kendini yeniler, yeni şeyleri öğrenir, bir sonraki gün daha zinde ve kolay kalkılır, anksiyete, depresyon, kaygı ve stres gibi kötü hisleri azaltır, gün içerisinde daha zor yorulmayı sağlar, pozitif hisleri güçlendirir, daha sabırlı ve sakin olmayı sağlar gibi gibi pek çok artısı vardır. Fakat aynı şekilde yanlış alınmış bir uykununda bir o kadar eksisi var.

İyi bir uyku çekmek için yapmamız gerekenler aslında biraz daha önce başlıyor. Özellike modern dünyada iyi bir uykunun önüne geçen pek çok etken var lakin hepsine bir çözüm vermiş Rabbimiz hamdolsun.

İyi bir uyku çekebilmek için öncesinde yapılması gereken ilk şey yatmadan 2 saat önce yeme-içmeyi kesmektir.
Yatmadan 2 saat önce yemek yemenin kesilmesinin pek çok sebebi var. Bunlara teker teker bakalım ki canımız son birşeyler tıkınmak istediğinde bizi kandıramasın.

1-Yemek yemek enerji verir
Canlıların beslenmeleri sadece hayatta kalmak için değildir. Hayatta kalabilmek ve daha fazlasını yapabilmek için gerekli enerjiyi sağlamaktır. Fakat fazla yemek zararlı olduğu gibi yatmadan 2 saat önce yemek de sağlıklı değildir. Bunun ilk sebebi vücuda sonradan gelen bu ekstra enerjinin sizi uyutmamasıdır. Yemek yemeyi arabaya yakıt almak gibi düşünebilirsiniz. Yakıt olduğu sürece motor çalışacaktır. Bu sebeple vücut bu sonradan gelen ekstra enerjinin bir kısmını harcamadan uyku moduna geçemez. Bu da yatsanız bile uyumakta zorlanacağınız ya da uyusanız bile bu enerji sebebi ile gece tekrar kalkabileceğiniz anlamına gelir. Fakat bu enerjinin bir diğer kötü yanı ise yarına aktarılamaması. Çünkü bu enerji harcanmadan siz rahat yatamayacağınız ya da gece kalkacağınız için bu enreji tükenecek hatta sizi eksi bakiyeye bile düşürecektir. Gece kalkmasanız ve rahat uyusanız bile enerjinin gideceği ve yine eksiye düşeceğiniz bir yer daha var: Metabolizma. Metabolizma (yapım-yıkım) veya istiklâp,[1][2] canlıda yaşamın sürdürülmesi sırasında gerçekleşen tüm kimyasal tepkimelerdir. Fakat bizim burada bahsetmiş olduğmuz kısım metabolizmanın sindirim ile ilgili kısmı.

Ekli dosyayı görüntüle 34023

Yediğimiz yemekleri sindirirken sadece sindirim sistemimiz çalışmaz. Çünkü sindirim sisteminin çalışabilmesi için kan gitmesi, sindirim sonucu elde edilen vitaminlerin, minerallerin toplanması, gerekli enzimlerin salgılanması için dolaşım sistemi de çalışmak zorundadır.

Ekli dosyayı görüntüle 34024

Tüm bu ekstra enerji tüketenlerin yanı sıra geceleri insan vücudunun metabolizma hızı da yavaşladığı için süreç tüm gece sürebilir hatta yarın dahi devam edebilir. Çünkü ALLAH(c.c.) geceyi bir dinlenme zamanı yapmıştır. Fakat bizim ağzımıza o son attığımız gece atıştırmalığı vücudun bu hikmete binaen dinlenmesine müsade etmemekte ve onu sürekli çalıştırmaktadır. Peki bu işin bilimsel kısmı idi son cümle hariç. O halde ilimsel boyutuna da biraz bakalım.

Hz. Muhammed(s.a.v.)'in yaşadığı zamandaki arap toplumunda İslamiyet gelmeden önce dahi çok yemek aptallık göstergesi olarak kabul edilirdi. İslamiyet geldikten sonra da İslam çok yemeyi değil aksine az yemeyi teşvik etti. Çünkü İslam Rabbimizin bizler için indirmiş olduğu ve fıtratımıza en uygun olan hak dindir. Bu konuda da İslam'ın güzelliklerini görmek mümkün. Daha metabolizma, tıp ilerlememişken bile insanlar az yemeye teşvik ediliyordu. Hz. Muhammed(s.a.v.)'in ne kadar az yediği herkesçe bilinen bir konudur. Fakat gece namazlarına kalkıp uzun uzun namazlar kıldığı da bilinmektedir. Bu kadar erken kalkıp bu kadar dinç olmasının arkasındaki vesilelerden birinin de az yemesi olduğu sonucuna varmamak için bir sebep yok.

Olayın ilmi boyutuna da baktıktan sonra bu aşamayı bitirip iyi bir uyku çekebilmek için öncesinde yapılması gereken ikinci maddemize geçebiliriz.
İkinci maddemiz yatmadan en az 1 saat önce özellikle tüm ekranlar ve ardından her tür kafa veya vücut yoran eylem bilimsel, ilimsel, fiziksel tüm çalışmaların sonlandırılması. Hadi gelin sebebine birlikte bakalım.

2-Beynin bilgileri işlemek için zamana ihtiyacı vardır
Çoğumuzun başına gelmiştir tam akşam olur gün biter yatmaya gideriz o anda aklımıza gün içindeki bir olay ile ilgili bir detay gelir, bir konu hakkındaki birşey hatırlanır, bir anda dahiyane bir fikir patlak verir ve benzeri durumlar. Hiç sebebini merak ettiniz mi? Aslında sebebi çok basit ve mantıklı. Gün boyunca beynimiz dış dünyadan sürekli iletilere maruz kalır ve bunların tamamını detaylı işleyecek vakti olmaz. Akşam olup beyne gelen iletiler azaldığı veya durduğu zaman beyin gün içerisindeki iletili işlemeye, değerlendirmeye, öğrenmeye başlar. Fakat biz beyne hiç müsade etmediğimiz için beyin bu iş için ancak biz yatağa girince fırsat bulur. Biz uyumaya çalışırken son hız aktif olan beyin gün içerisinde vermediğimiz boşluğun acısını bizi gece geç saatlere kadar düşündürerek çıkartır. Bazen bu durum bununla da kalmaz uyuduğumuz zaman bize sıkıntılı rüyalar olarak geri döner. Bu sepele uykudan en az 1 saat önce beyne gelen iletileri kesmekte fayda var. Fiziksel aktiviteleri kesme sebebimiz ise fiziksel aktivite yaparken dolaşımın hızlanması, tansiyonun yükselmesi gibi sebeplerle vücut ve algılar normalden daha aktif hale gelir ve uyumak için önce bunların normale sonra uyku seviyesine inmesini beklemek durumunda kalırsınız ki bu da geç uyuma ve yorgun kalkma ile sonuçlanır.

İşin ilmi kısmına bakacak olursak Hz. Muhammed(s.a.v.) yatsıdan sonra genelde konuşmazmış bile. Çünkü konuşmak karşılıklı veri alış verişi demektir ki bu da işlenecek daha çok ileti demektir. Ayrıca eskilerin avantajı günümüzün dezavantajı olarak (en azından bu konuda) evlerimizdeki elektrik ve ekranlar var. Bu ekranlardan çıkan mavi ve beyaz ışıklar vücudun biyolojik saatine hala gündüz olduğunu ilettiği için vücut kendini aktif tutar. Bu sebeple yatmadan 1-2 saat önce mum ışığı, turuncu renkli ışıklar ve loş ortamlar tercih edilmesi de vücuda akşam olduğunu anlayıp yavaş yavaş sistemleri kapatmasına katkı sağlayacaktır. Buradan birkez Rabbimizin hikmeti ve merhametine tanık olmuş oluyoruz. Öyleki bizler için ateşi turuncu-kırmızı tonlarda yaratmış ki gece ısınmak için dahi ateş yakılarak uyunsa bu ışığın biyolojik saatimize bir zararı yoktur. Günümüzde alternatif olarak mavi ışığı önleyici gözlükler de kullanılabilir:

Ekli dosyayı görüntüle 34025

Uyku öncesinde yapabileceğimiz bir diğer güzel şey ise günü ibadet ile bitirme kapsamında Kur'an'ı Kerim okumaktır. Uyku öncesinde yapılacak bu çeşit bir aktivite hem zihni boşaltacak, hem abdestle yatağa girerek sünnete uymamıza vesile olacak, hem beynimize Kur'an'a ve dinimize verdiğimiz önemi vurgulayacak hem de inşaALLAH ecir kazandıracaktır.

Bir diğer uygulamamız yine sünnet olan misvak kullanımı olacaktır. Sünnet oluşu, ağzımızı temizleyerek diş sağlığını koruması, ağzımızdaki kırıntıları vs gidererek ağız kokusunu da önleyerek bizleri rahatlatması ve ayrıca kemirme ihtiyacını da gidererek gece atıştırmalığı yerine çiğnenmesi ile uyumaya yardımcı olacaktır.


Yatmadan önceki tüm hazırlıklarımızın ardından yatma zamanı geldiyse ve yatağa girdiysek uyku verimini arttırmak için yapabileceğimiz bir kaç küçük işlem daha var.

Uykuda kabus görme vs ihtimalini azaltmak, ertesi güne rahat ve huzurlu başlamak için bugünki stresten kurtulmamız şart. Bunun için yegane yöntem tevekküldür. Yattığımız zaman yapabileceğimiz bazı tevekkül zikirleri:

"hasbunallahu ve ni'mel vekil" "حسبنا الله ونعمل نائبا" "Allah bana yeter O, ne güzel bir vekildir"
"Bismillahi tevekkeltü alallah la havle vela kuvvete illa billah" "بسم الله تَوَکَّلتُ علی اللهِ، وَلاَ حول ولا قُوَّة إِلَّا بالله" "Allah'ın adıyla Allah'a tevekkül ettim. Güç ve kuvvet ancak Allah'ın lütfuyladır"
"rabbi yessir velâ tuassir rabbi temmim bil hayr" "رَبِّ يَسِّرْ وَلَا تُعَسِّرْ رَبِّ تَمِّمْ بِالْخَيْرِ" "Rabbim! İşlerimi kolaylaştır, zorlaştırma, Rabbim işlerimi hayırla sonuçlandır"

Ayrıca sünnet olarak yattığımız zaman sanki sabaha çıkamayacakmış gibi Rabbimize tevbe de etmek gerekir. Ayrıca Ayetel Kürsi, Amener Rasulu ve Kafirun surelerini okumak da gerekir. 3 defa Nas-Felak-İhlas okuyup üflemek de sünnettir. Aynı zamandan aşağıdaki duayı da etmek elzemdir:

Ebû Ümâre Berâ İbni Âzib radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

- “Ey falân! Yatağına yattığında şöyle dua et:

Allah’ım! Kendimi sana teslim ettim. Yüzümü sana çevirdim. İşimi sana ısmarladım, işimde sana güvendim. (Rızânı) isteyerek, (azâbından) korkarak sırtımı sana dayadım, sana sığındım. Sana karşı yine senden başka sığınak yoktur. İndirdiğin kitaba ve gönderdiğin peygambere inandım.

Eğer bu duayı yapıp yattığın gece ölürsen, iman üzere ölürsün, ölmez de sabaha çıkarsan hayra kavuşursun.” Buhârî, Vudû 75, Daavât 6; Müslim, Zikr 56-58. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 98.

Tüm bunların ardından tamamen güven içerisinde derin bir uyku çekilebilir. Uyuduğunuz ortamın karanlık olması uyku verimini arttıracaktır. Aynı zamanda üşümemeye de dikkat etmelisiniz zira uyurken zaten vücut ısısı zaten doğal olarak düşer. Eğer siz üşürseniz vücut ısınız normalin de altına düşeceğinden hasta olma ihtimaliniz artacağı gibi kabus görme ve gece uyanma ihtimalleriniz de artacaktır.

Tüm bunların ardınan artık uyuduk ve sıra uyanma aşamasına geldi.



Nasıl Daha Kolay Uyanılır?

Nasıl daha kolay uyanılacağını anlamak için öncelikle uykuyu anlamamız gerekmektedir. Sanılanın aksine uyku basit değil oldukça karmaşık aşamalı ve zamanlı bir sistemdir. Ne zaman uyanıp uyanamayacağınıza siz değil yatmadan önce yaptıklarınız, yatma saati ve koşullarınız, ve biyolojik saatiniz karar verir. Eğer bu karara uymaz ve yanlış bir saatte kalkarsanız ya kalkamazsınız ya da tamamen bitkin ve hiç dinlenememiş halde kalkarsınız.

Çoğumuzun başına gelmiştir kimi zaman erken yatar fakat sabah sanki hiç uyumamış gibi yorgun kalkarız. Ya da bazen çok geç yatar fakat sabah dipçik gibi kalkarız. Hiç nedenini düşündünüz mü? Nedeni dediğimiz gibi uyku öncesi ve sırasındaki faktörler kadar uykunun kendi yapısı ile de alakalı.

Uykunun Anatomisi

Uyku, bilincin değiştiği ve duyusal etkinliğin belirli bir dereceye kadar azaldığı, bilinçli zihinsel etkinliğin durduğu bir haldir. Uykuda kas ve çevre ile etkileşim azalır. Uyku, uyaranlara tepki verme yeteneği açısından uyanıklıktan farklı olsa da aktif beyin kalıplarını içerir ve bu da onu koma veya bilinç bozukluklarından daha duyarlı yapar. Fakat uyku tek aşamalı bir yapı değildir. Aksine REM (rapid eye movement/hızlı göz hareketi)ve NREM(non-REM/REM uykusu olmayan) olarak iki aşamaya ayrılır ve bu iki aşamadan oluşan döngülerden meydana gelir. NREM'de kendi içerisinde 3 parçaya ayrılır. Uykuyu tanımak için bu aşamaları ve bir döngüyü tamamen inceleyelim.

Uykuyu bir deniz gibi düşünebiliriz. Uyku sırasında önce dalar sonra çıkarız. Derindeyken uyanmak zor ve sıkıntılıdır. Yüzeye yakınkan uyanmak ise kolay ve ideal. Yatağa yattık gözlerimizi kapattık ve serüvenimize yani dalışa başladık. İlk durağımız NREM-1

NREM-1
Uykunun ilk aşaması. Tam derin uyumadığınız ama tam uyanık da olmadığınız o aralık. Artı eksi ortalama yaklaşık 5dk sürer. Uykunuzun yaklaşık %5'ini oluşturur. NREM-1 aşamasında beyin yavaşlar, gözler sakinleşir ve kaslar gevşer. Bazen bir anda düşüyormuş veya çarpmış gibi hissettiğiniz yer tam burası. Hazır yeri gelmişken onun da sebebini açıklayayım. Bu hissi beynimiz yapar çünkü öldüğümüzü zannetmekte ve kontrol etmek istemektedir. Aniden uykuya dalmaya başladığınızda beyin öldüğünüzü zannedip size kendinize gelmeniz ve yaşayıp yaşamadığınızı anlamak için sinyal gönderir. Bu da bizlerde bir anda boşluğa düşme hissi yapar.

NREM-2
Sıradaki aşama daha da derine indiğimiz ve uyanmamızın daha da zor olduğu aşamadır. Yaklaşık 25dk sürer fakat her döngüde daha uzun sürecektir. Sabah uykunuzun %50'sini oluşturacaktır. Bu aşamada kalp atışlarınız yavaşlar ve vücut ısınız düşer. Bazı araştırmalar sonucunda kesin olmamakla birlikte bu aşamada beynin yeni bilgileri işleyip neyin kalıp neyin gideceğine karar verdiği sonucuna ulaşılmıştır.

NREM-3
Uykunun en derin anı. Artık denizin tabanındayız. İlk döngüde yaklaşık 50dk sürer ama her döngüde gittikçe kısalır. Bu evrede, kalp ve nefes hızınız en yavaş seviyesindedir. Tüm evreler arasında, bu evre en yüksek uyarılma eşiğine sahiptir, yani dış uyaranların sizi bu durumdan uyandırması en zor olanıdır. Yüksek bir ses bile işe yaramayabilir. Uykunuzun en derin olduğu an tam olarak burası. Fakat en önemli aşamalardan biriside bu. Bu aşamada vücut kendini yeniler ve hafıza ile ilgili ek işleri yapar. Gün içerisindeki anılar uzun vadeli hafızaya taşınır ve beyin yeni anılarla eğitilir. Ayrıca bu aşamada beyin yeni şeyler öğrenmeye hazır hale getirilir.

REM
Her döngünün son aşaması, yüzeye, uyanmaya yakın olduğunuz aşama. İlk döngüde yaklaşık 10dk sürer fakat diğer döngülerde süre gittikçe uzar. Bu da uyku ilerledikçe uyanmanızın neden kolaylaştığını açıklayan etkenlerden biridir. Gecenizin yaklaşık %25'i REM uykusunda geçer. Bu aşamada kalbiniz ve nefes hızınız tekrar artar ve gözleriniz bir yandan diğer yana hızla hareket eder. Ancak vücudunuzun geri kalanı hareketsizdir. Rüya gördüğümüz aşamada bu aşamadır fakat bu aşamanın tamanında rüya gördüğümüz anlamına gelmez. Aslında bu aşamda hareket edememe sebebimiz nörotransmitterlerin ve reseptörlerinin kaslarınızı etkili bir şekilde felç etmesidir. Kulağa korkutucu geliyor. Ancak araştırmalar, mekanizmanın çoğunlukla REM uykusu sırasında gerçekleşen rüyalarınızı gerçekleştirmenizi engellediğini gösteriyor. Yani burada yine Yüce Rabbimiz'in rahmetini görmekteyiz. Rüyadaki şeyleri gerçekten uygulamaya kalkmayalım diye bizlerin haberi bile olmadan bizleri geçici olarak felç eden ve sonra tekrar hareket bahşeden Rabbimize hamdolsun. Ayrıca bu aşamanın bir diğer önemi de gerçek öğrenmedir. Uyanıkken birşeyleri öğrenebiliriz ancak bu eğitimi REM uykusu sırasında hafızaya kaydederiz. Buradan bizlere bir ipucu da çıkıyor. Bugün öğrendiğiniz ve ya tam yapamadığınız birşeyi yarın tekrar deneyin çünkü gece iyi bir uyku aldıysanız iyi bir öğrenim görmüşsünüz demektir. REM'in ayrıca, NREM 3'ün derin sularında kaldıktan sonra bizi daha uyanık bir duruma nazikçe geçirdiği düşünülmektedir.

Her döngü yaklaşık 90 ila 110 dakika sürer ve gecede dört ila altı döngü uyumanız önerilir. Ayrıca ilk uykuya dalmak için de kendinize 15dk ek süre tanımanız gerekir. Sonuç olarak, ne kadar uykuya ihtiyacınız olduğu biraz kişiye özeldir, ancak yaşa göre de değişir. Fakat genel olarak konuşacak olursa bir döngü 90dk'dir ve uyumak için ilk başta 15dk ek süre gerekir. Ayrıca bir gecede en az 4 döngü uyumanız gerekir.

Ekli dosyayı görüntüle 34026

Uyku ile ilgili tüm bunları öğrendikten sonra bunu nasıl pratikte uygulayacağımıza gelecek olursak aslında çok kolay. Bunu şu basit formulle yapacağız:

Alarm saati = Yatma Saati + 15dk + (90dk x Döngü Sayısı)

Örneğin saat akşam 22:00'da yattıysanız en erken saat 04:15'e alarm kurmanız önerilir. Bu şekilde dinamik bir alarm sistemi ile biyolojik saatinize de uygun olarak kuracağınız alarmlar sizi zorlamadan kaldıracak ve kalktığınız zaman gayet zinde olacaksınız inşaALLAH. İsteyenler bu konuda hazırlanmış uygulamalara bakabilirler fakat çoğunun ücretli olduğunu, ücretsizlerin ve hatta ücretlilerin bile genelde fake olduğunu unutmamanızı rica ederim.

Bu kadar bilimsel tespitin ardından ilmi açıdan olaya bakacak olursan Hz. Muhammed(s.a.v.)'in yatsıdan sonra yattığı yani saat 21:00-22:00 gibi yattığı ve gece 03:00 gibi kalktığını göz önüne alırsak genel hatlarıyla bilimsel sonuçlarımıza uyduğunu görebiliriz. Ayrıca Hz. Muhammed(s.a.v.)'in gün içerisinde öğle vakti kaylule yaptığını da unutmamak gerek. Zaten bir sonraki değineceğimiz nokta da uyku saatlerimiz.


Uyku İçin En Verimli Saatler

Uyku için en verimli saatler gece 22:00-23:00 ile başlayıp gece 02:00-03:00 aralığıdır. Normal gece uykunuz 1saat=1saat kadar verim verirken bu saat aralığı 1saat=2saat uyku verimliliği verebilmektedir. Bunun bilimsel açıklaması ise o saat aralığında vücudun salgıladığı ve çok önemli olan hormonlar. Aynı zaman öğlen 12:00-13:00 civarlarında yapılacak olan uykunun 1saat=4saat'e kadar verim vereceği de belirtiliyor fakat gece uykusunun yerini almayacağını çünkü bu saatte özel olarak hormon salgılanmadığını ve gecenin özel olarak Rabbimiz tarafından dinlenme zamanı kıldığını unutmamak gerek.

Uyku saatlerini de hallettiğimize göre son olarak uykudan kalktıktan sonra yapmamız gerekenlere geçelim.


Uyandıktan Sonra Yapılması Gerekenler

Uykudan önceki uykuya hazırlık gibi uyandıktan sonra da bir güne hazırlık aşamamız vardır. Bu aynı zamanda uzun vadede erken kalkma konusuna da etki edecektir. Burada biraz işin psikolojik kısmına değinmek gerek. İnsan beyni biraz basit mantıkla çalışır ve tembelliği, kolayı sever. Genelde çok kolay ön yargı besler ve hemen etiket verir. Olumlu veya olumsuz. Örneğin bir insan kaykay sürmeyi ilk deneyişte vs düşerse ve etrafta destekleyecek motive edecek biri ya da bir etken yoksa hatta sadece bir olumsuz etken bile olsa daha ilk düşüşte kaykay'ı kafasında olumsuz etiketler ve ömrü boyunca binmez. Erken kalkmakta ise işler biraz daha farklı. Zaten nefse zor gelen bir eylem olduğundan daha baştan olumsuz bir etken var. Bu sebeple uyku öncesi ve sırasındaki aşamalara özen göstermenin katkılarına ihtiyacımız var. Ayrıca uyku sonrasında da olumlu etkenlere ihtiyacımız var ki beyin erken kalkmayı olumlu etiketlesin ve kendi kendini motive etsin. Ve böylece erken kalkma olayı işkence olmasın hatta kolaylaşsın.

Bu noktada ilk değineceğimiz etken şu. Bizi yatakta tutan en büyük etkenler genelde rahat ve sıcak değil mi? O halde kalkınca kendinizi mutlu edin. Mesela kitap mı okuyacaksınız masa başında vs değil rahat bir koltukta üzerinizde bir kazak vs ile okuyun. Sıcak ve rahat. Ama sakın yatmayın o yola girdiniz mi dönüşü yok :D Ama kendinizi rahatlatın ve sıcak tutun. İlk aşamada asla yoğun birşey yapmayın. Kalkın sabah zikirlerini yapın, sonra çok önemli güne Kur'an ile başlayın ki gün Kur'an ve ibadet ile başlayıp bitsin ki kalplerimizdeki önemi de artsın. Ardından kitap vs okuyun hafif ısınma hareketleri vs yapın uykunuz açılsın. Misvak kullanın o da sünnet. Su için uyanınca su içmek metabolizmayı hızlandırır ve başlatır. Yatmadan öncekinin aksine kalkınca metabolizma bizden taraf :) Bir yürüyüş yapın şekerli birşeyler yiyin için enerji versin sonra artık güne hazırsınız inşaALLAH. Tüm bunlar farkındaysanız rahat, kolay, keyifli ve herkesin işine gelecek şeyler. Böylece erken kalkma beynimizde olumlu bir yer eder ve kalkmak kolaylaşır. Sonrasında zaten tüm bu enerji ile sıkı çalışmazsanız sıkılırsınız ve akşam o enerji sizi uyutmaz yani güne başlamaya hazırsınız hemde hiç olmadığı kadar. Sabah yapılacak zikirlere örnek verdikten sonra aşağıda sadece tüm tüyoları özetleyip konuyu kapatacağım inşaALLAH.

Sabah yapılabilecek zikirler arasında Ayetel Kürsi, Amener Rasulu ve Kafirun surelerini okumak, 3 defa Nas-Felak-İhlas okuyup üflemek yer almaktadır. Ayrıca uyanınca
"inna lillahi ve inna ileyhi raciun" "إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ" "Biz Allah'a aidiz ve kuşkusuz O'na döneceğiz"
ve
"Allah’tan başka hak ilah yoktur. O birdir ve ortağı yoktur. Mülk
O’nundur ve Hamd da O’nadır. O, her şeye gücü yetendir. Allah’ı tüm
noksanlıklardan tenzih ederim. Hamd Allah'adır. Allah’tan başka hak ilah yoktur
ve Allah en büyüktür. Güç ve kuvvet, ancak yüce ve büyük olan Allah’a âittir.
Rabbim! Bana mağfiret eyle (günahlarımı ört)!"

" لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَشَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَكْبَرُ، وَلاَحَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، رَبِّ اغْفِرْ ليِ."

zikirlerini yapmak da sünnettir.



KONUNUN ÖZETİ:

İyi bir uykunun pek çok yararı vardır. İyi bir uyku öncesindeki hazırlık, yatılan saat, uyku sırası, uykudan kalkma saati ve kalktıktan sonra yapılanlarla belirlenir. Aşağıda en verimli uyku ve uyanma için ilmi ve bilmi araştırmalar neticesinde varılan ortak sonuçlar yer almaktadır:

Uykudan Önce:
-Yatmadan en az 2 saat önce yeme içmeyi kesmelisiniz.
-Yatmadan en az 1 saat önce tüm fiziksel ve zihinsel aktiviteleri bitirip dinlenmeli ve mavi ışıktan uzak durmalısınız.
-Yatmadan önce abdest almalı ve Kur'an okumalısınız.
-Yatmadan önce misvak kullanmalısınız.

Yatağa Girince:
-Yarına çıkamayacak gibi tevbe etmelisiniz.
-Rabbinize tevekkül etmelisiniz.
-Yatmadan önceki zikir ve sureleri okumalısınız.
-Sıcak ve karanlık bir ortamda yatmalısınız.

Kalkmak İçin:
-Alarm saati = Yatma Saati + 15dk + (90dk x Döngü Sayısı) formulüne uygun kalkmalısınız.
-Doğru saatlerde yatmalısınız.
-Yapabiliyorsanız gün içerisinde öğle vakti en az 30dk uyumalısınız.

Kalkınca:
-Kendiniz sıcak ve rahat tutmalısınız.
-Asla yatmamalı veya uzanmamalısınız.
-Sabah zikir ve surelerini okumalısınız.
-Güne Kur'an ile başlamalısınız.
-Misvak kullanmalısınız.
-Kalkınca 1 bardak ılık-soğuk su içmelisiniz.
-Hafif egzersiz/ısınma yapmalısınız.
-Enerji almak da yardımcı olacaktır.

Evet diyeceklerim bu kadar sorusu vs olan yazabilir. Tamamen ilmi ve bilimsel çerçevede uzun araştırmalar neticesinde vardığım sonuçlardan oluşan bir yazı. İnşaALLAH hayırlara vesile olur Rabbim kabul buyursun. Sizlerde lütfen dua ediniz. ALLAH'a emanet olun. Selamun aleykum. (Yazı kopya vs değildir.)
Aleykum selam ve rahmetullah kardeşim, maşaAllah çok kapsamlı bir yazı olmuş, her yönü ile tam bir rehber.

Uyku döngülerine göre uyumayı (15 dk+90 dk... kısmı) bir dönem denemiştim ve işe yarıyor. Yalnız yaş ilerledikçe bir değişik hal oldu bende, zihinsel durumuma ve ihtiyaca göre farklı saatlerde uyku ihtiyacım karşılanabiliyor. İdare yolunu buldum ama, bu açıdan sorun yok elhamdülillah.

Bu arada beynin uyku sırasında da çalıştığı gerçeğine binaen:

Ona her gece uyumadan önce üzerinde çalışması gereken konuyu sunuyorum ve her sabah çözüme bir adım daha yaklaşmış oluyorum elhamdülillah. Bu arada bununla da sınırlı değil, gün boyu işlerimin arasında da "arka sekmede açık bir program gibi" bu konu üzerinde düşünüyorum.

Birçok kişi bunu istemsizce hayatına uyguluyor: kimisi bir projeyi tamamlamak için bunu yaparken, bir diğer kısmı ise dert ve tasa yumaklarını arka planda sürekli açık tutuyor. Sonucunda kim neyle bu şekilde uğraşıyorsa: onu büyütüyor. Çözüm için uğraşan çözüm bulurken, dertleri düşünüp duran ise derdini büyütüyor.

Bu bilgilerin ardınca, şimdi isteyen istediği şeyi zihninde büyütebilir. Akıllı kişilerin "pozitif yönde düşünmeyi" seçeceğini umarım )
 
H Çevrimdışı

hutbetussahra

Hayat, İman ve Cihad...
İslam-TR Üyesi
Aleykum selam ve rahmetullah kardeşim, maşaAllah çok kapsamlı bir yazı olmuş, her yönü ile tam bir rehber.

Uyku döngülerine göre uyumayı (15 dk+90 dk... kısmı) bir dönem denemiştim ve işe yarıyor. Yalnız yaş ilerledikçe bir değişik hal oldu bende, zihinsel durumuma ve ihtiyaca göre farklı saatlerde uyku ihtiyacım karşılanabiliyor. İdare yolunu buldum ama, bu açıdan sorun yok elhamdülillah.

Bu arada beynin uyku sırasında da çalıştığı gerçeğine binaen:

Ona her gece uyumadan önce üzerinde çalışması gereken konuyu sunuyorum ve her sabah çözüme bir adım daha yaklaşmış oluyorum elhamdülillah. Bu arada bununla da sınırlı değil, gün boyu işlerimin arasında da "arka sekmede açık bir program gibi" bu konu üzerinde düşünüyorum.

Birçok kişi bunu istemsizce hayatına uyguluyor: kimisi bir projeyi tamamlamak için bunu yaparken, bir diğer kısmı ise dert ve tasa yumaklarını arka planda sürekli açık tutuyor. Sonucunda kim neyle bu şekilde uğraşıyorsa: onu büyütüyor. Çözüm için uğraşan çözüm bulurken, dertleri düşünüp duran ise derdini büyütüyor.

Bu bilgilerin ardınca, şimdi isteyen istediği şeyi zihninde büyütebilir. Akıllı kişilerin "pozitif yönde düşünmeyi" seçeceğini umarım )
Teşekkür ederim güzel yorumunuz için. Evet zaten o saatler genel zaten o döngü aralığı 90-110dk arasında oluyor genelde.
Uyku ihtiyacı da yaştan yaşa değişiyor lakin özellikle 23:00-02:00 arası uykuda olmak hayati önem taşıyor hem zihinsel hem fiziksel açıdan.
Düşünme olayın kesinlikle katılıyorum daha önce uykudam bir koddaki problemi o kadar uğraşıp çözüp sabah kalkınca unuttuğum bile oldu :D
Kesinlikle dertleri büyütmemek gerek zaten o sebeple tevekkül kısmı var. Seni senden çok düşünen ve tanıyan bir Rabbin var ve o dilemeden yaprak bile kıpırdamaz. Bu bilinçle yatınca kafa rahat olur inşaALLAH :)
 
Ummu Aişe Çevrimdışı

Ummu Aişe

حسبنا الله ونعم الوكيل
Site Emektarı
Teşekkür ederim güzel yorumunuz için. Evet zaten o saatler genel zaten o döngü aralığı 90-110dk arasında oluyor genelde.
Uyku ihtiyacı da yaştan yaşa değişiyor lakin özellikle 23:00-02:00 arası uykuda olmak hayati önem taşıyor hem zihinsel hem fiziksel açıdan.
Düşünme olayın kesinlikle katılıyorum daha önce uykudam bir koddaki problemi o kadar uğraşıp çözüp sabah kalkınca unuttuğum bile oldu :D
Kesinlikle dertleri büyütmemek gerek zaten o sebeple tevekkül kısmı var. Seni senden çok düşünen ve tanıyan bir Rabbin var ve o dilemeden yaprak bile kıpırdamaz. Bu bilinçle yatınca kafa rahat olur inşaALLAH :)
Aynen ahi, doğru şekilde düşününce her şey çok rahat oluyor elhamdülillah )

Bu arada dün gece, uyku arasında üzerinde düşünüp durduğum bir konuda çözüm bulmuştum. "Bunu yazmalıyım" dedim ama sonra telefon ekranının uykumu kaçıracağını aklıma getirip vazgeçtim, "sabaha yazarım" dedim. İyi bir uykuydu elhamdülillah, ancak o farkındalık neydi, unuttum gitti ) Sırf bu durumlar yüzünden bazen uykuyu feda etmeyi tercih ediyorum, ki bazen gerçekten buna değiyor da. Ancak dünkü gibi "ertesi güne enerji bakiyesi kalmamış" durumlarda, uykuyu tercih etmek yine de akıllıca. Nitekim o farkındalığı bir süre sonra tekrar hatırlayacağımı umarım inşaAllah, ancak o uykuyu almazsam, zihnen veya bedenen yorgunluğun eseri olarak "sonradan toparlamakta zorlanacağım" bir döngüye kendimi sokabilirim. İşler sarkar, stres ortaya çıkar, bu aileye yansır, sonra aileden bana geri yansır vs derken, "en iyisi düzeni genel olarak korumaktır" diyorum )
 
H Çevrimdışı

hutbetussahra

Hayat, İman ve Cihad...
İslam-TR Üyesi
Aynen ahi, doğru şekilde düşününce her şey çok rahat oluyor elhamdülillah )

Bu arada dün gece, uyku arasında üzerinde düşünüp durduğum bir konuda çözüm bulmuştum. "Bunu yazmalıyım" dedim ama sonra telefon ekranının uykumu kaçıracağını aklıma getirip vazgeçtim, "sabaha yazarım" dedim. İyi bir uykuydu elhamdülillah, ancak o farkındalık neydi, unuttum gitti ) Sırf bu durumlar yüzünden bazen uykuyu feda etmeyi tercih ediyorum, ki bazen gerçekten buna değiyor da. Ancak dünkü gibi "ertesi güne enerji bakiyesi kalmamış" durumlarda, uykuyu tercih etmek yine de akıllıca. Nitekim o farkındalığı bir süre sonra tekrar hatırlayacağımı umarım inşaAllah, ancak o uykuyu almazsam, zihnen veya bedenen yorgunluğun eseri olarak "sonradan toparlamakta zorlanacağım" bir döngüye kendimi sokabilirim. İşler sarkar, stres ortaya çıkar, bu aileye yansır, sonra aileden bana geri yansır vs derken, "en iyisi düzeni genel olarak korumaktır" diyorum )
katılıyorum uyku düzenini mümkün olduğunca şaşmamak daha iyi. Belki de şimdilik o farkındalığı unutmanız daha hayırlıdır. Rabbim unutturduysa muhakkak bir hikmeti vardır. Hayırlıysa tekrar hatırlatır inşaALLAH. Ama gerçekten bazen gelen o altın fikri not almak iyi bir seçim oluyor :)
 
Üst Ana Sayfa Alt