Çözüldü Yatsıdan Önce İki Rekat Zayıf Rivayetten Kastedilen Hadis midir?

İl İhtiyar tercümesinin birinci cildinin 134.sayfasında şöyle yazıyor: Zayıf bir rivayete göre yatsıdan önce ve sonra iki rekat kılmak müstehaptır.

Zayıf rivayet derken hadis rivayetinden bahsetmiyor sanırım. Çünkü zayıf dahi hadis yok yatsıdan önce iki rekat kılınacağına dair. Zayıf rivayet derken mezhep içinde böyle görüş var; ama zayıf bir görüş mü demek isteniyor? Eğer böyleyse zayıf rivayet kelimesinden ne anlamalıyız? Mesela bu görüş İmamı Azam'a nispet ediliyor; ama sağlam kaynaklarda bu nispet yok mu demek isteniyor? Yoksa Mezhepte böyle görüş var; ama hadise dayanmadığı için mi zayıf rivayet deniyor. Bu konuda size başvurayım dedim. Ben bu cümleyi okuduğumda yani zayıf bir rivayete göre kısmını okuduğumda zihnimde ne canlanmalı?

Burada bahsedilen zayıf rivâyetten kasıt, eğer yatsı namazından önce kılınan namaz hakkında ise, zayıflık hadis hakkında olması lâzım. Fakat yatsıdan önceki kılınan namazın dört değilde iki rekat olmasına zayıf diyorsa, farz namazdan önce kılınması buyurulan iki rekatlık nafile namaz olabilir. O da şudur:
Efendimiz (s.a.v)'in, "Hiçbir farz namaz yoktur ki, öncesinde iki rekât olmasın" buyurduğu rivayet edilmiştir. (İbn Hibbân, VI, 208, 35; ed-Dârakutnî, I, 267…)

Her ne kadar bu rivayet, İbnu'l-Cevzî tarafından el-Mevdû'ât'da zikredilmiş ve ravilerinden Hibbân'ın "yalancı" olduğunun söylendiği belirtilmiş ise de, İbn Hibbân ve ed-Dârakutnî'nin zikrettiği senedlerde bu zat yer almaz. Bu sebeble İbn Hibbân rivayeti hakkında Şu'ayb el-Arnaût, "İsnadı kavidir (kuvvetlidir)" ifadesini kullanmış, ed-Dârakutnî'nin es-Sunen'ine et-Ta'lîku'l-Muğnî adıyla tahriç ve ta'lik yazmış olan el-Azîmâbâdî de bu rivayet hakkında sukût etmiştir.
Bu gibi delillerin umum ifadelerinden istinbat edildiği için ulema, ağız alışkanlığı olarak "Yatsının ilk sünneti" diye ifade ettiğimiz bu namazın "sünnet" değil, "mustehab" olduğunu söylemiştir.

Fakat yatsı namazının farzından önceki sünnetin iki değil de dört rekat olması ise, zaten bu Hanefi mezhebince câizdir, Delilleri de zayıf da olsa vardır:

Hanefi'lere göre yatsı namazından önce kılınan dört rekat namaz muekked olmayan (mendub) sünnetlerdendir.

Yatsı namazından önce ve sonra tek bir selam ile kılınan dört rekatlık nafile namaz sünneti gayr-i muekkeddir. Bunun dayandığı delil Aişe (r.anha) den rivayet edilen şu hadisi şeriftir:

"Peygamber (s.a.v.), yatsıdan önce dört rekat namaz kılar, sonra yatsı namazına muteakib kalkar, dört rekat daha namaz kılar, sonra yatardı.
(Ebu’l-Berakât Hasan bin Ammâr bin Ali eş-Şurunbulâlî, Meraki’l-Felâh bi İmdâdi’l-Fettâh Şerh-i Nuru’l-Îzâh ve Necâti’l-Ervah, 64)


Üstteki rivayetin geçtiği eserin muellifi Ebu’l-Berekât Hasan bin Ammâr bin Ali eş-Şurunbulâlî'nin, Meraki’l-Felâh bi İmdâdi’l-Fettâh Şerh-i Nuri’l-Îzâh ve Necâti’l-Ervah'a;
Ahmed B. Muhammed B. İsmâil Tahtâvi , Hâşiyetu't-Tahtâvî Alâ Merâki'l-Felâh Şerhu Nûri'l-Îzâh isimli eserinde yaptığı şerhte şunlar bulunmaktadır:
"Yatsı namazından önce dört rekat kılmak mendubdur. Âişe (r.anha)'ın rivayetinden dolayı, Peygamber (s.a.v.); yatsı namazından önce dört rekat kılıyordu, ondan sonra da dört rekat kılıyordu ve sonra yatıyordu. (Ebu Davud namaz konusunda, 'ikindiden önce namaz' babından rivayet etmiştir. (1272)
Ve 'erba'a' (dört) Rivayetini de Tirmizi, namaz konusunda, 'ikindiden önce gelen dört rekat' babından nakletmiştir. (429)

Ayrıca ;
Zeylai'nin Nasbu'r Râye'sine şerh yazan İbn Hâcer el Askalani, 'ed-diraye fi tahrici ehadisil hidaye' isimli eserinde şöyle rivayet aktarmıştır:
Sunen'de Said b. Mansur'dan Bera'nın hadisi;
"Kim yatsı namazından önce dört rekat kılarsa sanki o, onun gecesinde teheccud kılmış gibidir. Ve kim onları yatsı namazından sonra kılarsa, onun benzeri kadir gecesinde gibidir."
(Beyhaki, Aişe'nin hadisi Mevkuftur. Nesai, Dârakutni, Ka'b'dan Mevkuftur.)
(İbn Hâcer el Askalani, 'ed-Diraye fi tahrici ehadisil hidaye', Sf: 198)

İbn Hacer üstteki rivâyetin tahricini yapmış fakat tashihi konusunda bir ifadede bulunmamıştır. Yalnız, rivâyetin merfu şekli, yâni Peygamberimize ait olanı Said b. Mansur tarafından; mevkuf şekli, yâni sahabeye ait olanı ise, Beyhaki, Nesai ve Dârakutni tarafından rivayet edildiğine işaret etmiştir.
İbn Hâcer’in bu açıklamalarından anlaşıldığı kadarıyla, bu rivayetin merfu şekli, sahih kabul edilen herhangi bir hadis kaynağında bulunamamıştır.
Said b. Mansur’un Süneninde -elimizdeki nushasında- böyle bir hadis rivayetine rastlayamadık.
Nesai ve Dârakutni’de mevkuf olarak -benzer ifadelerle- zikredilen rivayette, yalnız: “Kim yatsı namazından sonra dört rekat kılar, kıraatini güzel yapar, rûku ve secdeleri güzelce yerine getirirse, Kadir gecesi gibi (Dârakutni’de: “Kadir gecende kıldığı namaz gibi”) sevab alır.”manasındaki ifadelere yer verilmiştir. (Nesaî, Katu’s-sarik, 10; Dârakutnî, Sunen, 2/461)

Elbani, Nesai’nin rivayeti hem mevkuf, hem de maktu olduğunu belirtmiştir.

****

Tüm bunlara rağmen aktardığınız metine göre; "Zayıf bir rivayete göre" diye buyurarak kendilerinin vâkıf olduğu bir hadisten / rivâyet bahsetmektedir. Bu da fıkhi bir meseleden ziyade, hadis / sunnet meselesi olduğudur düşüncesindeyim.


İlgili Konu:

İkindi - Yatsı Sünneti Ve Abdestte Enseye Mesh Meselesi

https://www.islam-tr.org/konu/ikindi---yatsi-sunneti-ve-abdestte-enseye-mesh-meselesi.7329/