40. Muhammed, sizin adamlarınızdan kimsenin babası değildir. Fakat o, Allah'ın Rasûlü ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah herşeyi çok iyi bilendir.
Bu buyruğa dair açıklamalarımızı üç başlık halinde sunacağız:
[149]
1- Münafıkların Dedikodularına Cevap:
Peygamber (sav), Zeyneb (r.anha) ile evlenince, insanlar (münafıklar), oğ-.unun hanımı ile evlendi, dediler. Bunun üzerine bu âyet-i kerîme nazil oliu. Yani o (Zeyd), onun öz oğlu değildir ki, vaktiyle onun hanımı olan (ha-rum) daha sonra peygambere haram olsun. O tebcil ve ta'zim itibariyle ümmetinin babasıdır. Onun hanımları ümmetinin erkeklerine haramdır. Yüce Allah bu âyet-i kerîme ile münafıkların olsun, başkalarının olsun kalblerinden geçen bu kanaati gidermiş olmakta ve Muhammed'in çağdaşı olan erkeklerden hiçbirisinin hakikat manasıyla babası olmadığını bildirmektedir.
Bu âyet-i kerîme ile Peygamber (sav)'ın oğlu olmadığı kastedilmemiştir. Çünkü Peygamber Efendimiz'in, İbrahim, Kasım, Tayyib ve Mutahhar adınca oğulları olmuştur. Ancak adam olmak yaşına varıncaya kadar yaşamamışlardır. (O sırada) Hasan ve Hüseyin ise küçük çocuk idiler ve onun çağdaşı olacak şekilde adam olmak yaşına ulaşmamışlardı.
[150]
2- Allah'ın Rasûlü:
"Fakat o Allah'ın Rasûlü..." buyruğu hakkında el-Ahfeş ve el-Ferrâ şöyle demişlerdir: Fakat o Allah'ın Rasûlüdür, demektir. Burada "rasûl" ve "ha-tem: son" kelimelerinin ötre olarak okunmalarını da caiz kabul etmişlerdir. Aynı şekilde İbn Ebi Able ile bazı kimseler de "rasûl" lafzını ref ile okumuşlardır ki, bu da; o Allah'ın Rasûlü ve peygamberlerin sonuncusudur, anlamına gelir. Bir kesim "fakat" anlamındaki ın "nun" harfini şeddeli okumuşlar ve "rasûlallah" şeklinde nasb ile onun ismi diye okumuşlardır, haber ise hazfedilmiştir. "Sonuncusu" lafzını "te" harfini üstün olarak sadece Âsim okumuştur. Yani peygamberler onunla mühürlenmişlerdir. O, onlar için bir mühür mesabesindedir. Cumhur ise o, onların sonuncusu olarak gelmiştir, anlamında "te" harfini esreli okumuşlardır.
"Te" harfini üstün ve esreli söyleyişin iki ayrı söyleyiş olduğu da söylenmiştir. "Mühür, danik, bir tabak et" kelimelerinde olduğu gibi.
[151]
3- Son Peygamber Muhammed (sav):
İbn Atiyye dedi ki: Bu ifadeler geçmiş ve sonraki ümmetin ilim adamları nezdinde tam anlamıyla umumi kapsamıyla kabul edilmiş ve nass olarak Peygamber (sav)'dan sonra bir peygamberin gelmemesini gerektirmektedir. Kadı Ebu't-Tayyib'in "el-Hidâye" adı verilen kitabında sözkonusu ettiği: Âyet-i kerîmedeki lafızlarda ihtimalin bulunabileceğini söylemesi zayıf bir iddiadır. Gazalî'nin bu âyet-i kerîme ile ilgili olarak zikredip "el-İktisad (fi'l-İ'tikad)" adını verdiği kitabında sözkonusu ettiği bu husus, bana göre bir saptırmadır. Müslümanların Muhammed (sav)'ın peygamberlerin sonuncusu olduğu şeklindeki inançlarını kötü bir saptırmadır. O bakımdan bundan mümkün olduğunca sakınmalıdır. Rahmetiyle hidayete ulaştıran Allah'tır.
Derim ki: Peygamber (sav)'tan şöyle buyurduğu rivayet edilmektedir: "Benden sonra peygamberlik yoktur. Allah'ın dilediği şeyler müstesna. "
[152]Ebu Ömer dedi ki: Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır ya Peygamber bununla nübüvvetin bir parçası olarak değerlendirilen rüyayı kastetmektedir.
[153] Nitekim o şöyle buyurmuştur: "Benden sonra nübüvvetten sadece salih rüya kalacaktır"
[154]
İbn Mes'ud: "Fakat o Allah'ın Rasûlü ve peygamberlerin sonuncusudur."
anlamındaki bölümü: "Adamlarınızdan... değildir. Fakat o peygamberlerin sonuncusu olan bir peygamberdir" diye okumuştur. er-Rummanî dedi ki: Peygamber (sav) ile insanların ıslah edilmesi sona erdirilmiştir. Onun ile ıslah olmayan kimsenin ıslah bulmasından yana ümit yoktur.
Derim ki: Peygamber (sav)'ın: "Ben ahlâkın üstün değerlerini tamamlamak üzere gönderildim."
[155] buyruğu da bu anlamı dile getirmektedir.
Müslim'in Sahih'inde Cabir'den şöyle dediği rivayet edilmektedir: Rasû-lullah (sav) buyurdu ki: "Benim misalim ile (sair) peygamberlerin misali bir ev yapıp onu tamamlayan ve onu mükemmel bina eden, ancak bir tek tuğlanın yerini boş bırakan, insanlar bu eve girip buna şaşmış olmakla birlikte, keşke bu tuğlanın yeri (boş) olmasaydı, demelerine benzer. -Rasûlullah (sav)- dedi ki: İşte o tuğlanın yeri benim. Ben geldim ve peygamberleri sona erdirdim."
[156] Buna benzer bir rivayette Ebu Hureyre'den gelmiştir, şu kadar var ki o ayrıca şöyle demiştir: "İşte o tuğla benim ve ben peygamberlerin sonuncusuyum."
[157]
مَا كَانَ مُحَمَّدٌ اَبَا اَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلٰـكِنْ رَسُولَ اللّٰهِ وَخَاتَمَ النَّبِيّٖنَ وَكَانَ اللّٰهُ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلٖيمًا ahzab 40
Muhammed, sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir. Fakat o, Allah’ın Resûlü ve nebîlerin sonuncusudur. Allah, her şeyi hakkıyla bilendir