Son cümleler, evet taklidi iman insanın kafasını karıştıran yegâne şey. Geçmiş alimlerden, hocalardan vs yola çıkarak bugüne dek değerlendirirsek: birilerinin ortaya bir fikir atması ve diğerlerinin ona uyması ile fırka üstüne fırkalara ayrılmışız. Oysa ki hak bir tane ve o da Kur'an-ı Kerim ve Sünnetin "bir arada değerlendirilmesi" ile ortaya çıkıyor. Herhangi birisi, herhangi bir ayet veya hadisi önüne alıp, buradan "işte bu benim kanıtımdır" deyip kendine delil bulduğunu iddia edebilir. Ama hakikat bir veya birkaç ayet veya hadisle olmaz, "tüm ayet ve hadislerin ortalama olarak ortaya koyduğu" şey hakikattir.
Bir de beşer şaşar, bunu unutmayıp: hem takip ettiğimiz kişileri eleştirel dinlemeliyiz, hem de kendimiz de beşer olduğumuz için kendimizi de zaman zaman kontrol etmeliyiz. Birisi mantıklı bir delille geldiği zaman, ona açık olmalı ve bizdeki bilgilerle birlikte ortaya ne çıkıyor görebilmeliyiz. Kendi görüşümüz zayıf kalıyorsa, öyleyse karşı taraf haklı olabilir. Kendi görüşümüz halâ kuvvetini koruyorsa, öyleyse yanılan karşı taraf olabilir. Sonuç olarak kendi görüşümüzü ikide bir değiştirmemek için ilgili konuyu çok derin şekilde araştırmalıyız. Ve karşımızdakinin adı sanı ne olursa olsun fark etmez, alim, hoca, profesör vs... Nitekim beşer şaşar dedik ve herkes insan.
Tüm bildiklerinizi bu şekilde mantık süzgecinden geçirdiğiniz sürece, alim ve hocaların eserlerinden güvenle faydalanabilip, aynı zamanda hatalarına karşı uyanık olduğunuz için korunabilirsiniz de. "Her sözü dinleyip en güzeline uyan kullarımı müjdele" demiş Rabbimiz ve sözlerin en güzelinin Kur'an-ı Kerim olduğunu da bizzat Kendisi belirtmiş. Ve bizleri ikincil olarak sünnete yönlendiren de yine bizzat Kur'an-ı Kerim. Kur'an-ı Kerim ve Sünnetin "bütününün ortaya koyduğu vasat yol" hakikatin ta kendisi. Ne bundan aşağısı, ne de yukarısı güvenilir değil. Güvenilir olan alan sadece burası ve ilim herkese farz, bu açıdan kendimizi "en azından temel itikadi konularda" hocalara bağımlı olmaktan kurtarabilmemiz gerekiyor.
Bununla birlikte hepimizin miras paylaşımı, boşanma hukuku gibi karışık şeyleri ezberlememiz gerekmiyor. Gerek olduğunda bu alanda emek sarfetmiş kişilerin bilgisine başvurabiliriz, ki sıradan hocaların bile önemli bir kısmı bunların bilgisine sahip. Olmadı gerek olursa taze taze araştırır öğreniriz, çözüm yolları hep var )