Hocam benim bir sorum var. Yukarıda Tirmizi de kitabına aldığı hadisin zayıf olduğunu söylemiştir demişsiniz ya, alimler niye zayıf hadisleri kitaplarına alıyor bunu anlayamıyorum izah eder misiniz?
Mesela bu gusülsüz Kuran okumak konusundada böyle. Kaynak gösterilen hadis
( Ibn-i Ömer hadisi) İbn Ömer'den (r.a) rivayet edilmiştir. Rasulüllah (sallâllahu aleyhi ve sellem) buyurdu ki: "Hayızlı ve cünüp Kur'an'dan bir şey okumasın."
..............
İbn Ömer’den (r.a) rivayet edilmiştir. Rasulûllah (sallâllahu aleyhi ve sellem) buyurdu ki:"Cünüp ve hayızlı Kur'an okumaz.”
..............
İbn Ömer (r.a), Rasûlüllah'ın (sallâllahu aleyhi ve sellem) şöyle dediğini rivayet etmiştir. "Cünüp ve hayızlı Kur'an'danbir şey okumaz."
zayıf olmasına rağmen cumhur "gusülsüz Kuran okunmaz" diye söylüyor biliyorum. Bu konuyu biraz açarsanız iyi olur inşaAllah. Allah svt ilminizi artırsın.
Hayızlı veya Cunûbun Kur'an-ı Kerim Okuması Üzerine
Abdullah b. Seleme'den rivayet edilmiştir: "Biri, (bizden biri de) zannediyorum Beni Esed'dendi. İki kişi ile birlikte Ali (r.anh)'ın yanına girdim. Onları bir göreve gönderdi ve "Siz kuvvetli kimselersiniz, dininiz uğrunda mucadele edin." dedi. Sonra helâya girdi. Çıktığı vakit su istedi. (Getirdiler). Bir avuç su alıp onunla (elini) temizledi. Sonra Kur'an okumaya başladı. Ali''nin (r.anh) abdestsiz Kur'an okumasını uygun görmediler.
Bunun üzerine Ali: "Rasulullah (s.a.v.) helâdan çıkar, bize Kur'an okutur, bizimle et yerdi. O'nu cunublukten başka hiçbir şey Kur'an okumaktan alıkoymazdı." (Ebu Davud, Kitabu’t-Tahâra, 229) dedi.
Ali’den (r.anh) rivayet edilmiştir. "Rasulullah (s.a.v.) cunubluk dışında her durumda bize Kur'an okuturdu." (Tirmizi, K. Tahâra, 146)
Abdullah b. Seleme'den rivayet edilmiştir: "Ben iki kişiyle birlikte Ali’nin (r.anh) yanına girdim. Bize şöyle dedi: “Rasulullah (s.a.v.) helâdan çıkar, Kur'an okur, bizimle et yerdi. O'nu cunublukten başka bir şey Kur'an'dan alıkoymazdı." (Sunen-i Nesei, K. Tahâra,171)
Ali'den (r.anh) rivayet edilmiştir. "Rasulullah (s.a.v.) cunubluk dışında her durumda bize Kur'an okurdu." (Sunen-i Nesei, K. Tahâra,171)
Abdullah b. Seleme'den (r.anh) rivayet edilmiştir. "Ben Ali b. Ebî Talib'in yanına girdim.
Buyurdu ki: "Rasulullah (s.a.v.) helâya uğrayıp, ihtiyacını giderdikten sonra çıkar, bizimle beraber ekmek ve et yer, Kur'an okurdu. Cunublukten başka hiçbir şey, O'nu Kur'an okumaktan alıkoymazdı." (İbn. Mace, K. Tahâra, Bab 105, Hadis no: 594; Nesaî, Tahâra 170; Ebu Davud, Tahâra, Bab 90, Hadis no: 229 ; Ahmed b. Hanbel, I, 84, 107, 124)
Bu hadisi ayrıca Ahmed, İbn Hibban, el-Hakim, el-Bezzar, Dârakutni, el-Beyhaki tahriç etmişler (Bir hadisi kaynak eserlerden bulmak, çeşitli yönlerden değerlendirmesini yapıp ilk eserlere nisbet ederek kendisinin veya başkasının senediyle rivayet etmek., Sahih-i Buhari Tercemesi İndeksi, çev. Hikmet Tekin, İstanbul 1990, s. 41) , İbnu's Seken, Abdu'l -Hakk ve Begavi sahih, Tirmizi ise hasen-sahih (Hasen-sahih:
a) Senetleri çoğalarak sahih derecesine ulaşan hadis.
b) Birden fazla senedi olup bunlardan bazısı hasen bazısı da sahih olan hadis.
c) Bazı alimlerce hasen, bazılarınca da sahih kabul edilen hadis. Sahih-i Buhari ve Tercemesi İndeksi, çev. Hikmet Tekin, İst.1990, sf: 20) olduğunu söylemişlerdir.
Hadîs-i şerif cunub iken Kur'ân okumanın caiz olmadığına delâlet ediyor. Cumhurun görüşü de budur. Bunlar, üzerinde durduğumuz hadîs ile Tirmizî ve İbn Mâce'in Ibn Ömer'den rivayet ettikleri, "Cunub ve hayızlı olan Kur'ân'dan bir şey okumasın” mealindeki hadîse dayanmışlardır.
Cumhur her ne kadar cünubun Kur'ân okuyamayacağında hem fikir ise de, bazı istisnalarda aralarında görüş ayrılıkları vardır.
Şöyle ki;
Şâfiîlere göre, zikir maksadıyla okunabilir.
İmam Mâlik ve Ahmed b. Hanbel, "Cunubun bir âyet kadarını okumasına ruhsat verilir" demiştir,
Hanefilere göre: Duâ ve senâya dâir olan âyetleri, duâ ve sena maksadıyla okumak caizdir.
İbn Munzir, Taberî, İbn Abbas ve Dâvûd ez-Zâhirî'ye göre, cunub iken Kur'ân okumak câizdir. Bunlar Âişe'den rivayet edilen, "Rasûlullah (s.a.v.) her halinde Allah'ı zikrederdi" hadîsine dayanmışlardır.
Cunubken Kur'ân okumanın haram olduğunu söyleyen Cumhura göre, bu zikirden maksat, Kur'ân-ı Kerîm'in dışında olanıdır.
Cunub iken, bir örtü veya çubuk ile de olsa Kur'ân'a dokunmak, imamların ekserisine göre haramdır.
Hanefilere göre; Kur'ân'a bitişik olmayan bir kılıf, bir mahfaza, bir torba veya sandık içinde bulunan bir Mushaf-ı Şerifi tutmak caizdir. Bunların haricinde haramdır. Kur'ân-ı Kerîme cunub iken el sürmenin haram olduğu görüşünde olan ulemâ "Ona (Kurân'a) tam bir surette temizlenmiş olanlardan başkası el süremez, (O) âlemlerin Rabbi'nden indirilmedir" (Vakıa 79 - 80) âyeti kerimesine dayanmışlardır.
Dâvud ez-Zâhirî, cunub kimsenin Kur'am Kerîme dokunmasını caiz görür. Delîli, Rasûlullah (s.a.v.), Herakliyus'a yazdığı mektupta Kur'ân-ı Kerîm'den âyet bulunuşudur. Gerek Herakliyus gerekse adamları pis (cunub) oldukları ve Efendimizin onların dokunacağını bildiği halde mektubuna âyet yazdığını söyleyerek görüşünü takviye cihetine gider.
Cumhur bu iddiaya, "Rasûlullah’in mektubundaki bir âyettir, buna da mushaf denmez" diyerek cevab vermiştir.
Hanefî, Şafiî ve Hanbelîlere göre, abdestsiz olan kişinin de Kur'ân-ı Kerîme dokunması haramdır. Kur'ân'a bitişik olan cildi, kenarındaki beyaz kısım ve satırlarının arası için de hüküm aynıdır. Yalnız, Hanefî ve Hanbelîİere göre, abdestsizin, Kur'ân-ı Kerîm ona bitişik olmayan kılıfı ile veya elbisesinin yeni ile dokunması caizdir.
Cunub veya abdestsiz olan kimse, yanması, suya batması, kâfirin eline geçmesi veya necasete düşmesinden korktuğu takdirde, Mushafı eline alabilir. Eğer eline almaz ve kurtarma imkânı varken yanmasına, suya batmasına veya kâfirin eline geçmesine göz yumarsa günahkâr olur. Necasette bırakırsa kâfir olur.
Netice olarak: Abdestsiz olan kişinin Kur'ân-ı Kerîm'e dokunması ona bitişik olan kapta olsa dahi câiz değildir. Abdestsiz iken ezberden Kur'ân okumak ve dinlemek câizdir.
Cunub iken Kur'ân'a dokunmak ve okumak caiz değildir. Ancak duâ âyetlerinin, duâ maksadıyla ezbere okunması caizdir.
Cunub, hayızlı ve nifaslı kadınların Kur'ân'ı dinlemelerinde bir beis yoktur.
İmam Şafii, hadis ehlinin bu hadisi (İbn Mace, K. Tahâra, Bab 105, Hadis no: 594; Nesaî, Tahâra 170; Ebu Davud, Tahâra, Bab 90, Hadis no: 229 ; Ahmed b. Hanbel, I, 84, 107, 124) sahih görmediğini söyler. Beyhâki bunun sebebini şöyle açıklar:
“Hadis Abdullah b. Seleme kanalı ile gelmektedir. O da yaşlılığından dolayı zihni bulanmış, bir manâda bunamıştı. Bu sebeble naklettiği hadisler kabul edilmiyordu. Bu hadisi de yaşlandıktan sonra rivayet etmiştir.”
Şube der ki: Tirmizi bu hadisin hasen-sahih olduğunu söylüyor, İbn Hibban ve Hakim de bunu sahih görmüştür. Halbuki ne Hakim ne de İbn Hibban Abdullah b. Seleme'yi güvenilir kabul etmezler. Ravisine güvenmedikleri bir hadise "sahih" demeleri çelişkili bir durumdur. (Hattabî, el-Menhelu’l-Azbu’l-Mevrud, y.s 1351, c.2, sf: 305 ; İbn. Humam, Kemâluddîn, Fethu’l-Kadir, Bulak 1315, K. Tahâre, c.1, sf: 116)
Konuya delil olarak zikredilen ikinci hadis:
İbn Ömer'den (r.anhuma) rivayet edilmiştir. Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: "Hayızlı ve cunub, Kur'an'dan bir şey okumasın.” (Tirmizi, K. Tahâra, Bab 98, Hadis no: 131; Ebû Dâvûd, Tahara: 90; Muvatta, Kur’ân: 15)
İbn Ömer’den (r.anhuma) rivayet edilmiştir. Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: "Cunub ve hayızlı Kur'an okumaz.” (Tirmizi, K. Tahâra, Bab 98, Hadis no: 131)
İbn Ömer (r.anhuma), Rasulullah'ın (s.a.v.) şöyle dediğini rivayet etmiştir. "Cunub ve hayızlı Kur'an'dan bir şey okumaz." (İbn Mace, K. Tahâra, Bab 105, Hadis no: 596)
Tirmizî de İbn-i Ömer (Radıyallâhu anhuma)'nın hadîsini 596 nolu metinle rivayet ederek; Bunu ismail bin Ayyaş'in şu senediyle tanırız, demiş ve buradaki senedi zikretmiştir.
Tirmizi bu arada şöyle der:
Cunub ve hayız hâlindeki kadının Kur'an-ı okuyamıyacağı hükmü, Sahâbiler, tabiiler ve onlardan sonra gelen âlimlerin çoğunun kavlidir.
Sufyân-ı Sevri, İbnu'l-Mubârak, Şafii, Ahmed ve İshak'ın dâhil oldukları bu âlimlere göre cunub ve hayz hâlindeki kadın Kur'ân'deın bir âyet dahi okuyamaz. Ancak bir harf ve âyetin bir kısmını okuyabilir diyenler vardır. Âlimler cunub ve hayz hâlindeki kadının teşbih ve tevhid kelimesini çekmelerine ruhsat vermişlerdir. Ben, Muhammed bin İsmail' den şunu işittim :
İsmail bin Ayyaş Hicaz ve Irak ehlinden bir takım munker hadisler rivayet eder.'İsmail bin Ayyâş'ın yalnız olarak bu iki bölge sakinlerinden yaptığı rivayetin zayıflığını belirtmek için Muhammed bin İsmail'in böyle söylediğini sanırım. Bu zat şunu da söyledi: 'İsmail bin Ayyaş'ın, Şam halkından rivayet ettiği hadis, sahihtir.'Ahmed bin Hanbel: İsmail bin Ayyaş, Bakiyye' den iyidir, demiştir.
Tirmizi' nin şerhi Tuhfe yazarı şöyle der:
İbn-i Mâceh de, ibn-i Ömer (Radıyallâhu anh)'in hadisini bu yoldan rivayet etmiştir. Hadîs zayıftır. Çünkü hadîs imamları, İsmail bin Ayyâş'ı Şam halkından yaptığı rivayetlerde sıka saymışlar. Fakat Hicâz'lılardan yaptığı rivayetleri zayıf görmüşlerdir. Kendisi bu hadisi Hicaz halkından olan Mûsâ bin Ukbe' den rivayet etmiştir.»
Hulâsa, bu hadîsin senedi zayıf da sayılsa metni sahihtir. Çünkü bu hususta muteaddit hadîsler bulunur. Bunlar birbirini takviye ettiği için Cumhur, cunub ve hayz hâlindekilerin Kur'an okumalarını haram saymıştır.
****
Cunubun kuran okumasıyla ilgili hadisin zayıflığı mutlak değildir. Sahih kabul edenler de mevcut olduğu anlaşılıyor.
Ayrıca Cumhur-u ulemanın; cunubun Kuran okumaması ile ilgili aldığı delil sadece bu hadis değildir.
Diğer mesele hadisin zayıf olması durumunda amel edilib edilememesi meselesidir ki, yine benimsenen görüşe göre amellerin fazileti mevzularında zayıf hadisle amel edilebileceğidir.
İlgili Konu:
Zayıf Hadisle Amel Olur mu?
https://www.islam-tr.org/konu/zayif-hadisle-amel-olur-mu.11866/
https://www.islam-tr.org/konu/zayif-hadis-delil-midir.41022/