Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Nazar, İslam'da hak kabul edilen bir durumdur. Gerek Kur'an’da gerek Sünnet’te nazarın hak olduğu bildirilmiş, Peygamber Efendimiz ﷺ de nazardan Allah’a sığınmayı öğütlemiştir. Ancak “nazarın nasıl etkili olduğu” meselesi, özellikle ilmi (fiziksel/metafizik) olarak izahı bakımından tartışmalıdır. Bu konuda kesin bir bilgi olmamakla birlikte, bazı âlimlerin izahlarına dayanarak şöyle bir açıklama yapılabilir:
Rasulullah ﷺ şöyle buyurmuştur: "Nazar haktır. Eğer kaderle yarışacak bir şey olsaydı, nazar onun önüne geçerdi." (Muslim, Selâm, 47; Ahmed, 3/447)
Ayrıca Peygamber Efendimiz ﷺ nazardan Allah’a sığınmayı öğretmiş ve muavvizeteyn (Felak ve Nas sureleri) bu bağlamda nazara karşı koruyucu dualar olarak inmiştir.
Nazarın Etki Mekanizması
Ruhani Etki Görüşü - (Selef âlimlerinden bazıları) : Nazar edenin ruhunda yoğun bir kıskançlık / hased, hayranlık veya öfke gibi duygular birikir. Bu duygular, adeta bir “enerji” gibi metafizik bir şekilde karşıdaki kişiye yönelir ve Onda fiziksel ya da ruhsal etki yapar. Bu görüş, gözle görülemeyen ama etkisi hissedilen manevi bir yayılımı esas alır. Ruhların, Allah’ın izniyle birbirine etki edebilmesi fikridir.
Göz Aracılığıyla Etki -(Bazı kelâmcı ve tasavvufî yorumlar) : Bazı âlimler, nazarın göz aracılığıyla maddi bir ışın ya da zararlı bir güç gönderdiğini söylemiştir. Gözle karşıya bakıldığında, kişide bir "ruhi titreşim" ortaya çıkar, bu da karşıdakinin ruhuna ve bedenine zarar verir.
Cinlerin Araya Girmesi : Bazı Selefi âlimler ve modern araştırmacılar, nazarın etkisinin cinlerin devreye girmesiyle oluştuğunu belirtmiştir.
Kıskanç ve kötü niyetli kişi birine bakıp içinden zarar dileğinde bulunduğunda, bu kötü enerjiye cinler eşlik eder. Allah’ın izniyle bu cinler zarar verir. Burada asıl fail nazarı değdiren kişi değil, Onun kötü niyetiyle harekete geçen cinlerdir. Bu görüş özellikle Şeyh İbn Baz, Şeyh Useymin, İmam Nevevî gibi âlimlerin şerhlerinde direkt olmasa da dolaylı olarak imâ edilmiştir.
Şeyh İbn Useymin “Nazarın tesiri, Allah’ın kaderiyle birlikte işler. Nazar edenin kalbinden çıkan öyle bir hased ve kıskançlık vardır ki, Allah onunla bir musibet yaratır. Bazen bu bir cin vasıtasıyla olur, bazen doğrudan olur.” (İbn Useymin, el-Kavlu’l-Mufîd, C. 2, Sf: 295)
Nazar Bir Çeşit Büyü müdür? Nazar doğrudan bir büyü (sihir) değildir. Ancak bazı yönleriyle büyüye benzer, hatta bazı âlimler nazarı büyünün bir türü gibi değerlendirmiştir. Fakat aralarında önemli farklar da vardır.
Rasulullah ﷺ şöyle buyurmuştur: "Nazar haktır. Eğer kaderle yarışacak bir şey olsaydı, nazar onun önüne geçerdi." (Muslim, Selâm, 47; Ahmed, 3/447)
Başka hadislerde de sihir (büyü) anlatılır, ancak nazar ve büyü ayrı ayrı zikredilir. Bu, ikisinin tamamen aynı şey olmadığını gösterir.
İmam İbn Kayyim el-Cevziyye (rahimehullah) şöyle der: “Nazar, sihrin etkisine benzer. Her ikisi de kalbten çıkan bir kuvvetle zarar verir. Biri hasetle, diğeri şeytan yardımıyla olur. Nazar, sihir gibi Allah’ın takdiriyle işler ama doğrudan büyü değildir.” (İbn Kayyim el-Cevziyye, Zâd'ul-Meâd, C. 4, Sf: 149)
İbn Teymiyye (rahimehullah): “Bazı nazar olayları, tıpkı sihir gibi cinler aracılığıyla olur. Bu bakımdan sihir ile nazar arasında benzerlik vardır. Ancak nazar her zaman kasıtlı değildir; büyü ise kasti yapılır.” (İbn Teymiyye, el-Fetava el-Kubra, C. 1, Sf: 274)
Nazar ile Büyü Arasındaki Farklar ve Benzerlikler
Özellik
Nazar
Büyü (Sihir)
Niyet
Bazen kasıtsız
Her zaman kasıtlı
Uygulama
Bakış, hayranlık, kıskançlık
Büyücü, yazı, düğüm, cin
Cin unsuru
Bazen devreye girer
Genelde cin ile yapılır
Dinî hüküm
Nazar değdirmek günah olabilir ama her zaman şer'î suç değil
Büyü yapmak küfürdür, haramdır
Kaynak
Hased, kıskançlık, hayranlık
Şeytani cinlerle anlaşma
Nazar doğrudan büyü değildir, ama büyüye benzer etkileri olabilir. Her iki durumda da zarar meydana gelir, ama: Büyü bilinçli, kasıtlı ve şeytanî bir işlemdir.
Nazar çoğu zaman kasıtsız olur; sadece kişinin kalbinden çıkan kötü bir etki ya da kıskançlık sebebiyle zarar oluşur. İkisi de Allah'ın izni olmadan gerçekleşmez. Kadere iman, bu olayların temelinde vardır.
Nazar ile Hipnozun İlişkisi Var mı? Hipnoz ve Nazar'ın mahiyetine baktığımızda bazı yüzeysel benzerlikler olsa da temelde çok farklı olduklarını söyleyebiliriz. Ancak, bazı âlimler ve düşünürler arasında benzerlik ihtimali veya birbirine benzer yönleri olduğu şeklinde yorumlar yapılmıştır.
İbn Kayyim el-Cevziyye (rahimehullah) şöyle der: “Nazar eden kişinin ruhu güçlü ve etkili olabilir. Öyle ki, baktığında zarar verir. Bu durum, güçlü ruhların zayıf ruhları etkilemesiyle olur. Bu durum, telkin, büyü ve hipnoz gibi şeylerde de görülür.” (İbn Kayyim el-Cevziyye, Zâd'ul-Meâd, C. 4, Sf: 148) Bu ifadeden, hipnoz ve nazarın ruhsal etkiler yönünden bir parça benzerlik taşıdığı ama aynı şey olmadığı anlaşılır.
Şeyh Useymin: Hipnozu “telkin ve psikolojik manipülasyon” olarak tanımlar. Nazarı ise hasedle gelen bir ruhî/şeytânî zarar olarak açıklar. Hipnozda cinler devreye girmeyebilir; nazarda ise cinler veya ruhani bir kuvvet olabilir. Şeyh el-Fevzan: Hipnozu tedavi maksadıyla kullanmak câiz olabilir der ama büyüye veya şirke kapı açarsa haramdır. Nazar ise tedavi değil, zarar veren bir şeydir.
Bu ifadelerden hipnoz ve nazarın ruhsal etkiler yönünden bir parça benzerlik taşıdığı ama aynı şey olmadığı anlaşılır. Her ikisi de Her ikisi de ruha etki eder. Göz ve dikkat yoluyla “etki oluşturma gücü” taşır; fakat nazar kasıtsız olabileceği gibi, hipnoz genellikle niyetli bir mudahaledir. Nazar daha çok metafizik (cin/hased/ruhani zarar) yönlüdür. Hipnoz ise psikolojik ve telkine dayalıdır.
Nazar ile Hipnoz Arasında Benzer Yönler
Özellik
Nazar
Hipnoz
Görsel temas var mı?
Evet, bakış önemli olabilir.
Evet, odaklı bakış kullanılır.
Psikolojik etki var mı?
Evet, kişi etkilenebilir.
Evet, telkinle kişi yönlendirilir.
Bilinç etkilenir mi?
Evet, bazen halsizlik, bayılma olabilir.
Evet, bilinç değişimi olur.
Ruhsal/psikolojik zarar?
Olabilir (hasedle beslenirse).
Telkin negatifse olabilir.
Nazar ile Hipnoz Arasında Farklı Yönler
Özellik
Nazar
Hipnoz
Kasıt var mı?
Bazen kasıtlı, bazen değil.
Genellikle kasıtlıdır.
Dinî hüküm?
Nazar haktır. Haram ya da helal olması niyete bağlı.