Âleykum selam we rahmetullahi we verakatuh;
Kur'ân’ın Mâna ile rivâyetinden anlaşılması gereken; lafızların aynen muhafaza edilmeden, anlam olarak nakledilmesini ifade eder. Yani Kur’ân âyetlerinin kelimesi kelimesine değil, anlam olarak aktarılmasıdır. Kur'ân, lafzı ve manasıyla Allah’ın kelamıdır. Kur'ân’ın lafızları vahiy ile sabittir ve Cebrail (aleyhisselâm) tarafından Peygamber'e (sallallahu aleyhi ve sellem) aynen öğretilmiştir. Dolayısıyla Kur’ân’ın lafızları aynen korunması gereken ilahî bir mucizedir.
Kur'ân’ın mâna ile rivayeti câiz değildir, çünkü:
Kur'ân’ın lafızları da Allah katından vahyedilmiştir ve onların aynen muhafazası gerekir.
Kelime değişikliği, anlam kaymalarına yol açabilir ve ilahî mesajın bozulmasına sebeb olabilir.
Kur'ân’ın mûcize olması hem lafzına hem manasına bağlıdır; lafızlar değiştirildiğinde mûcizelik yönü kaybolabilir.
Kur'ân’ı mana ile rivayet etmek, tahrife kapı açabilir ve şahsi yorumların ilahî mesajın yerine geçmesine neden olabilir.
“Şubhesiz, Onu Biz indirdik ve Onu koruyacak olan da Biziz.” (Hicr 9)
Eğer mana ile nakil câiz olsaydı, Rasulullah (s.a.v.) ve sahâbîler bunu yaparlardı. Ancak hiçbir sahâbî, Kur’ân âyetlerini kendi kelimeleriyle rivayet etmemiştir. Hadisler mana ile rivayet edilebilir, çünkü lafızları değil, mânaları önemlidir. Ancak Kur’ân, bizzat Allah’ın kelamıdır ve lafızlarının korunması gereklidir.
Âlimlerin Yaptığı Mâna ile Anlatım mı?
Kur'ân'ın mâna ile rivayeti câiz değildir, ancak bu, âlimlerin Kur’ân’ı açıklamak için manasını anlatmalarını yasakladığı anlamına gelmez. Burada iki farklı konu vardır:
Kur'ân’ı olduğu gibi, vahyedildiği lafızlarla nakletmek. (Bu zorunludur, mâna ile değiştirilerek aktarılamaz)
️Kur'ân’ı tefsir edip açıklamak, manasını anlatmak. (Bu câizdir, ancak doğru metotlarla yapılmalıdır)
Alimler, Kur'ân’ın lafzını değiştirmeden Onun manasını tefsir, meal ve şerh ilim ve usuluyle açıklarlar. Bu, mâna ile rivayet değil; tefsir ve açıklama yapmaktır. Kur'ân’ı anlamak için yapılan açıklamalar, orijinal lafızları değiştirmez; aksine, anlamı açığa çıkarmaya yardımcı olur.
Meâl Mana mı?
Evet, meâl bir tür mana aktarımıdır, ancak meâl, Kur’ân’ın birebir kendisi değildir. Meâl, Kur’ân’ın orijinal Arabca lafızlarını değil, onun başka bir dile çevrilmiş anlamını içerir.
Kur’ân = Allah’ın vahyettiği lafız ve mana bütünüyle Allah kelamıdır.
Meâl = Kur’ân’ın insana ait bir çevrisidir, yani mana aktarımıdır.